Danny Scheinmann
Gemiste tijd
Leo’s grote liefde Elini komt om bij een busongeluk in Zuid Amerika. Terug in Engeland lukt het hem niet zijn leven weer op te pakken. Hij verliest zich in alcoholmisbruik, depressies en slaafse seks. Om geestelijk gezond te blijven houdt hij een notitieboekje bij.
Moritz verlaat zijn geliefde Lotte om tijdens de Eerste Wereldoorlog te dienen in het Oostenrijks-Hongaarse leger. Hij ontvlucht de Russische krijgsgevangenschap en loopt tienduizend barre kilometers terug naar huis. Onderweg schrijft hij haar honderden brieven.
Ook Fischel heeft een verhaal, dat hij lange tijd niet durft te vertellen. Ook hij ‘verliest’ zijn geliefde, Eve. Pas als hij de moed opbrengt het gat in zijn verleden te dichten, kan het leven weer doorgaan zoals het bedoeld is.
In Gemiste tijd behandelt Scheinmann de grote vragen, over liefde en rouw, schuld en boete, geheimen en ontworteling, tijd en eeuwigheid. De drie mannen proberen elk op hun beurt een antwoord te vinden. De citaten, tekeningen, wiskundige notities en foto’s in Leo’s dagboek dragen deze thematiek, naarmate de roman vordert. De levensverhalen weet Scheinmann knap te verweven met inzichten uit de kwantumfysica zoals: Er bestaat geen onderscheid tussen de uiterlijke verschijnselen. Liefde is de universele kracht achter alles.
‘Dit onderscheid tussen verleden, heden en toekomst heeft niets te betekenen en kan alleen begrepen worden als een illusie, hoe hardnekkig ook.’ Einstein (p. 110)
‘Het heelal hangt af van een kus.’ Zalman Shueor (p. 142)
Gemiste tijd is een vol en hartverwarmend, maar ook een onevenwichtig boek. Leo’s belevenissen raken minder dan die van zijn protagonisten, Moritz en Fischel. Hun levens zijn weliswaar alle drie even veelbewogen, maar de schrijver blijft ondanks Leo’s heftige emoties aan de zijlijn staan, terwijl hij bij de andere twee – vooral Moritz – onder hun huid kruipt.
Scheinmann heeft een vie romancée geschreven over zijn (familie-)geschiedenis. Misschien ligt de tragiek van zijn alter ego Leo hem nog te vers in het geheugen. Naar de woorden van Simon Carmiggelt: de werkelijkheid moet een schrijver niet beleven, hij moet hem liegen.
© Grada, November 2007
ISBN 9046802795 | Paperback | 399 pagina's | Nieuw Amsterdam | oktober 2007
Vertaald door Paul van der Lecq
© Grada, november 2007
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
Gemiste tijd
In het eerste verhaal, zich afspelend in het heden, verliest Leo zijn vriendin door een busongeluk en om eerlijk te zijn duurde vooral het eerste gedeelte mij te lang. Misschien ook omdat ik de laatste tijd veel Nederlandse schrijvers heb gelezen die toch wat korter van stof zijn.
Helaas bleef Leo een man op afstand ondanks de uitgebreide beschrijvingen van zijn gevoelens. Je voelde je toch niet echt betrokken, kon niet echt meeleven met hem. Ik vraag me ook af waarom voor deze aanpak gekozen is. In het interview met Scheinmann staat dat hij in werkelijkheid ook zijn vriendin verloren is en dat vooral het begin van Leo's verhaal redelijk autobiografisch is, maar hoe verder het verhaal groeide, vertelde de schrijver, hoe meer Leo van Scheinmann af kwam te staan.
Misschien dat juist dat autobiografische niet werkte en had hij zich beter alleen bij het tweede verhaal kunnen houden.
Dat tweede verhaal gaat over de grootvader van Scheinmann, die daadwerkelijk de tocht door Sibrië gemaakt heeft, maar daar weinig over verteld heeft.
Dit verhaal, zich in de Eerste wereldoorlog afspelend, pakt onmiddellijk en is in mijn ogen ook veel beeldender en je zou haast zeggen meer doorleefd geschreven dan het eerste verhaal. Misschien juist omdat dit niet autobiografisch is, en Scheinmann meer zijn fantasie heeft kunnen gebruiken (met het verhaal van zijn grootvader als kapstok) dat dit verhaal meer aanspreekt.
Je leeft mee met Moritz, maakt de reis bijna zelf mee en je voelt de kou en de ellende die hij meemaakt, soms had ik moeite om verder te lezen. Dit verhaal is huiveringwekkend maar wel mooi.
De afbeeldingen en aantekeningen storen mij, dat leidt af, maar dat vond ik bij het boek van Foer ook vervelend. Het is een beetje een trend aan het worden om illustraties toe te voegen bij een verhaal. Bij kinderboeken is dat leuk en zie je de functie ook, maar voor een boek voor volwassenen hoeft het voor mij niet.
Al met al heb ik het boek wel uitgelezen, heb ik wel genoten van de prachtige zinnen die er in voorkomen maar echt geweldig vond ik het geheel niet en dat kwam vooral door het verhaal van Leo.
Ik ben wel benieuwd naar een volgend boek dat waarschijnlijk niet zal bogen op een familieverhaal of een verwerking van een schokkende gebeurtenis van de schrijver.
De man heeft fantasie genoeg en kan zeer zeker schrijven...
ISBN 9046802795 | Paperback | 399 pagina's | Nieuw Amsterdam | oktober 2007
© Dettie, november 2007
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
Gemiste tijd
Goddank is er het verhaal van Moritz, dat allesbehalve melig is en waarin Scheinmann er wél in slaagt dat subtiele evenwicht te bereiken tussen liefde en pijn, eenzaamheid en warmte. Waar Leo door zijn gebrek aan gelaagdheid de sympathie van de lezer gaandeweg verliest, daar wint Moritz die dubbel en dik terug door de authenticiteit waarmee Scheinmann dit personage tot leven weet te brengen.
Leo probeert zijn verdriet een plaats te geven door een plakboek samen te stellen over de werking van liefde in de natuur. Die fragmenten duiken na elk hoofdstuk als illustratie op in het boek. Ze dragen er echter weinig toe bij: het komt te gekunsteld, te onecht over. Daardoor neem je als lezer op den duur ook niet meer de tijd om ze van dichterbij te gaan bekijken, het geschrift is ook moeilijk leesbaar. Dan laten de brieven van Moritz een véél beklijvender getuigenis achter waarin duizend woorden voor één keer meer zeggen dan een beeld. Wat uiteindelijk de relatie tussen Leo en Moritz is, komt niet als een verrassing, maar wel een beetje als een misplaatste deus ex machina.
Desalniettemin een aardig boek, prettig om lezen en vlot geschreven. Het gedeelte over Moritz laat het talent van de schrijver naar voren komen, waardoor ik benieuwd ben naar een eventueel volgende roman, die hopelijk iets evenwichtiger zal worden uitgewerkt.
ISBN 9046802795 | Paperback | 399 pagina's | Nieuw Amsterdam | oktober 2007
© Elvira, november 2007
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
Gemiste tijd
“Ik heb ondervonden dat van alle emoties die een mens kent, schuldgevoelens je leven het meest kunnen vergallen.”(blz 139)
Het verhaal van Leo die zijn grote liefde verliest en maar niet kan vergeten dat hij nu net met “Laten we vooraan gaan zitten.” hun beider toekomst heeft bezegeld vind ik beschrijvend. Het is een verhaal waar iedereen zich in herkent: de heel diepgaande pijn te wijten aan een groot verlies. Het gevoel van geen adem meer te hebben en toch verder te moeten gaan. Het is vlot geschreven, beschrijft de gevoelens en toont de lange weg die gepaard gaat met een verwerking.
De verhaallijn die gewijd is aan Moritz beschrijft de gruwel van de oorlog en de chaos die erna heerst, de confrontatie met zijn schuldgevoelens omwille van de dood van zijn beste vriend en zijn schuld hieraan en zijn liefde voor Lotte die hem in leven houdt. Dit gedeelte wordt droog en hard beschreven maar leest ondanks dit ook gemakkelijk. Hierin haalt de toon van de liefde de overhand.
Ik werd in het ganse boek aangetrokken door de schuldgevoelens die blijkbaar iedereen heeft maar waar evenwel niet gemakkelijk over gesproken wordt terwijl dit nu net nodig is voor de verwerking van het drama.
De aantekeningen tussendoor vond ik leuk en interessant: ik hou van citaten en zoek er zelf ook bij elkaar.
Samengevat was het uiteindelijk niet het verhaal van Leo maar wel die van Moritz die mij het boek heeft laten uitlezen. Frappant dat dit het gedeelte was die mij het minst aansprak om bij de start het boek te lezen. Het is een vlot geschreven boek. Voor mij geen hoogstandje maar een goed middelmatig boek. De vermelding van “een liefdesgeschiedenis” zal wellicht wel een bepaald publiek aanspreken.
ISBN 9046802795 | Paperback | 399 pagina's | Nieuw Amsterdam | oktober 2007
Vertaald door Paul van der Lecq
© Ina, november 2007
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
Gemiste tijd
We zien hem in een ziekenhuis in Zuid-Amerika. De twee waren op vakantie toen het gebeurde... maar wat? De realiteit dringt maar langzaam tot hem door. Zijn geest heeft zich afgesloten voor de grauwe werkelijkheid.
Stukje bij beetje dringt tot hem door wat er gebeurd is. Elke keer wordt hij zich er een beetje meer van bewust dat ze toch echt dood is. Hij wil haar niet los laten, heeft het gevoel dat ze nog leeft of dat ze nog op een manier leeft als hij bij haar blijft. Maar zijn geheugen is zijn vijand, elke keer als er weer een stukje van het ongeluk wordt beleefd... ja het was een ongeluk... wordt hij weer overspoeld door radeloosheid en een grenzeloos verdriet.
Hoe moet hij hier mee leren leven?
Dat is het ene verhaal, een verhaal over een student (nog niet echt een man), wiens leven totaal ontregeld wordt door een vroegtijdig verlies. Het andere verhaal (veel boeiender wat mij betreft) gaat over een jongeman die het leger in moet maar eigenlijk totaal niet geschikt is voor zijn taak. (wie wel?) Dit verhaal begint ten tijde van de Eerste Wereldoorlog. Het geeft een mooi beeld van de totale absurdheid van het begin van deze oorlog. De troonopvolger van Servie wordt vermoord en plots moet een Poolse jongeman gaan strijden tegen Rusland omdat Rusland een pakt heeft met Servië en Duitsland zich miskent voelt en overtuigd van zijn eigen militaire superioteit denkt in een paar maanden Frankrijk te kunnen veroveren.
De soldaat geeft zich over aan de Russen, wordt opgesloten in een krijgsgevangenkamp. Ontsnapt in een periode waarin de bolsjewieken hun revolutie uitvoeren. Loopt van Oost Rusland naar West Rusland...
Dit verhaal, hoewel ik het hier wat kort vertel (wordt zo al een lang verhaal) vond ik werkelijk boeiend. De hoofdpersoon was geloofwaardig en oprecht, je hebt het gevoel dat je zo iemand zo kunt leren kennen. De setting is ook intrigerend, vooral omdat je vanuit een totaal ongewoon perspectief een blik op de geschiedenis krijgt voorgeschoteld.
Maar ja, hoe is het nu met Leo?
Zijn aanvankelijke verdriet is realistisch weergegeven. Hij is een rouwende met de reacties waar rouwenden doorheen gaan. We krijgen stukjes en beetjes van de voorgeschiedenis te zien. Die boeiend zijn omdat we daarmee beter begrijpen hoeveel hij van haar hield en de manier waarop hij het zich herinnert aangeeft hoezeer hij in de war is.
Maar helaas, het verhaal slaat een lange tijdspanne over. Hij pakt zijn leven weer op, en nu leren we de ware hoofdpersoon kennen. Een ideaaltype van de metro-man, recht uit een 'chicklit' of 'ladlit' geplukt en zo plat als een dubbeltje. Met een dikke vettige en zoete saus van sentiment eroverheen.
Inmiddels walg ik van de hoofdpersoon en lees alleen maar door vanwege het andere verhaal. Maar het boek heeft al zijn aantrekkingskracht verloren. Het was qua taal al vrij gewoontjes, maar nu is er geen reden meer om door te lezen. Hoewel het boek bijna uit is laat ik het twee weken liggen. Vannacht heb ik het toch nog maar even uitgelezen omdat het nu eenmaal gratis is. Mijn eindoordeel?
De waarschuwing staat op de voorkant: het is een liefdesgeschiedenis. Soms zijn dat best leuke boeken, vaak niet. Maar de achterflap misleidt de potentiële koper. En dat neem ik het boek kwalijk.
Als liefdesgeschiedenis is het wat het is. Gewoon een boek voor mensen die van dat soort boeken houden. (niets mis mee natuurlijk)
Maar 'een fascinerende en ontroerende geschiedenis van liefde en oorlog, van rouw en hoop, toeval en lot'?
Dat is het maar zo nu en dan. En tussendoor moet je worstelen door Leo's gezemel en geflirt met een mix van kwantum-fysica en een esoterische knutsel-uw-eigen-religie bouwpakket. En oh ja, het einde is voorspelbaar.
ISBN 9046802795 | Paperback | 399 pagina's | Nieuw Amsterdam | oktober 2007
© Hendrik, november 2007
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
Gemiste tijd
Een liefdesgeschiedenis
“ Het leven was immers niet meer dan een vakantie tussen twee eeuwigheden”. (blz. 101)
De eerste verhaallijn beschrijft de diep droevige Leo, die in Zuid Amerika zijn geliefde Eleni bij een busongeluk om het leven ziet komen. Totaal ontreddert probeert hij het hoe en waarom van dit ongeluk te bevatten. Na vele moeilijke wandelgangen, probeert hij Eleni op een menswaardige manier naar Europa te krijgen, om aldaar afscheid van haar te kunnen nemen. Eenmaal weer thuis in Engeland probeert hij zijn sociale leven weer op te pakken; dit lukt hem niet tot nauwelijks. Hij cijfert zichzelf weg, zoekt vergetelheid in alcohol en mijdt bijna alle contacten.
“Ik heb nog nooit zo veel van het leven gehouden als nu, want de schoonheid van het leven tekent zich af in de aanblik van de dood”. (blz. 37)
De tweede verhaallijn beschrijft de verschrikkelijke lotgevallen van Moritz Daniecki, die zijn geliefde Lotte achterlaat om te dienen in het Oostenrijks/Hongaarse leger tijdens de Eerste Wereldoorlog. Deze oorlogservaringen worden door Moritz verteld aan de oudste zoon. Deze verhalen zijn soms zo beklemmend en zo aangrijpend dat je het boek verder in een adem uit wil lezen.
Het boek wordt geïllustreerd met aantekeningen en foto ’s van Leo, die altijd een soort “dagboekje” bij zich heeft. Dit brengt veel rust in het verhaal, zeker na de hoofdstukken waarin Moritz vertelt over zijn ontberingen tijdens de Eerste Wereldoorlog.
“Soms is het gemakkelijker om iets niet te weten en hoop te koesteren dan om de waarheid te kennen en daarmee te moeten leven”. (blz. 335)
Concluderend: Ik heb het boek met veel plezier gelezen. Geen literair hoogstandje, wel prachtige “verweven” liefdesverhalen van de enigszins infantiele, zwakke Leo “met zijn” Eleni, alsook de krachtige, moedige Moritz “met zijn” Lotte.
Mooie, ontroerende momenten tijdens de levensgevaarlijke vlucht van Moritz in het verre, koude Siberië.
Zeker met het oog op de komende feestdagen en lange winteravonden die gaan komen een prachtig boek: fragmenten om van te genieten, afgewisseld met fragmenten die tot nadenken stemmen.
ISBN 9789046802793 | Paperback | 399 pagina's | Nieuw Amsterdam | oktober 2007
Vertaald door Paul van der Lecq
© IreneK, november 2007
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
Gemiste tijd
Ik begrijp wel dat het niet gewoon letterlijk vertaald is, maar bij de Nederlandse titel heb ik ook pas associaties als ik het boek uit heb. Dat lijkt me niet de bedoeling van een titel.
Het zijn twee verhalen, waarvan de een speelt ten tijde van de Eerste Wereldoorlog, en het tweede in het heden.
In het tweede verhaal wordt Leo wakker in een ziekenhuis ergens in Zuid-Amerika. Hij weet dat hij bij een ongeluk betrokken is geweest, en dat zijn vriendin Eleni dood is. De rest van het gebeurde komt slechts langzaam terug. Eleni was zijn Grote Liefde, en hij kan haar niet loslaten, nu ze dood is. Terug in Londen probeert hij zijn leven zonder Eleni weer op de rails te krijgen, maar het lukt hem niet. Overal ziet en hoort hij haar, in de mieren die hij bestuderen moet, in de herfstbladeren buiten. Hij raakt gefascineerd door ene Roberto, die de natuurkunde op een heel speciale manier uitlegt, en verwaarloost zijn studieonderzoek.
Steeds op het moment dat mijn belangstelling voor dit liefdesverhaal begon te verflauwen, kwam er het andere verhaal.
De oud-soldaat Moritz vertelt zijn zoons over zijn leven, hoe hij als jongen verliefd was op een meisje dat niet voor hem bestemd was omdat ze uit een hogere klasse kwam, maar toen Frans-Ferdinand in Sarajevo vermoord werd, veranderde de wereld compleet. Hij werd soldaat in het Oostenrijks-Hongaarse leger, en belandde aan het Oostfront, in de chaos, in de zinloze oorlog, kilometers ver van Ulanow, waar zijn Lotte woonde. Hij belandt in Siberisch gevangenenkamp, maar weet te ontsnappen. Dan volgt een voettocht van drie lange jaren dwars door Siberië, en alleen de gedachte aan zijn Lotte houdt hem op de been. Wat hebben de soldaat Moritz en Leo met elkaar te maken? Waarom deze twee verhalen die helemaal geen verband met elkaar houden, behalve dat beider thema de liefde is.
Danny Scheinmann heeft het leven van zijn grootvader geschetst tegen de achtergrond van de Eerste Wereldoorlog, maar schreef verder een roman, fictie dus. De tocht door Siberië is inderdaad gemaakt door zijn grootvader, maar hoe het precies verlopen is daar heeft hij zijn familie niets over verteld.
Scheinmann heeft dit verhaal verbonden met een hedendaags fictioneel verhaal. De reden daarvan ken ik niet, en het is ook niet zo dat het verhaal van Leo en Eleni geen mooi verhaal is, maar mijn voorkeur gaat uit naar het oorlogsverhaal. De vraag is of de verweving van de verhalen zin heeft? Is er een extra dimensie die we daar als lezer uit moeten halen of is het 'gewoon een mooi verhaal'?
Hoe verder je in het boek vordert hoe meer je de overeenkomsten gaat zien en herkennen, dat is mooi gedaan. Ook mooi zijn de aantekeningen en tekeningen die tussen de verschillende verhalen staan, en die komen uit een aantekenboekje van Leo. ( De latere uitleg daarover is overbodig).
Een boek over de liefde dus, maar ook over vriendschap en verraad, over een hoop ellende die dan toch tot iets goeds leidt.
"wat ik jou nu in overweging wil geven, is dat je de tocht moet onthouden, maar de bestemming moet vergeten."
ISBN 9046802795 | Paperback | 399 pagina's | Nieuw Amsterdam | oktober 2007
© Marjo, oktober 2007
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
Gemiste tijd
Het verhaal van Leo, die zo lijdt aan zijn verloren liefde dat hij er een beetje vreemd van wordt, is het minste. De passages die beeldend zijn beschreven, zoals die aan het begin waar het gezeul met het lijk van Eleni uit de doeken wordt gedaan, zijn goed. Scheinmann weet met deze scènes voor elkaar te krijgen dat je het voor je ziet.
De vertellingen echter, waarmee Scheinmann de verschillende gebeurtenissen aan elkaar breidt, zijn tenenkrommend slecht. Om maar een voorbeeld te geven:
“Toen hij was afgestudeerd als bioloog had hij gesolliciteerd binnen de vakgroep als laboratoriummedewerker bij het Zoölogisch instituut, dat onder leiding stond van de eminente hoogleraar Lionel Hodge, een wereldwijde autoriteit op het gebied van mierengedrag. Het was gewoon een baantje, maar het werd al snel een obsessie; de mierenwereld was zo mooi gestructureerd en zo ingewikkeld dat hij besloot er een proefschrift over te schrijven.”
Ook de ontmoeting met Eleni wordt op deze manier verteld, evenals talloze andere gebeurtenissen. Steeds dezelfde toon, die je inneemt tegen Leo: wat een sentimentele navelstaarder is dat! En wat kan het me schelen op wie hij verliefd wordt of bij welk instituut hij zijn baantje neemt. Leo laat me als lezer koud.
Het verhaal van Moritz daarentegen is heel anders. Hier geen sentimentaliteit of oninteressante details. Moritz loopt heel Rusland door nadat hij uit een krijgsgevangenenkamp is ontsnapt en ondervindt daarbij de nodige problemen. Belangrijk is dat wat hij meemaakt authentiek overkomt. Als lezer voel je de honger, de kou en de angst. Scheinmann schetst hier een goed beeld van de chaos die er in die tijd (1917, 1918) in Rusland moet hebben geheerst, met een oorlog, een revolutie en een burgeroorlog achter elkaar.
Kiraly, met wie Moritz een periode samen wandelt door Siberië, beviel me als personage het best. Hij is zo egoïstisch dat hij op een bepaald moment – als hij nog als soldaat aan de oorlog deelneemt – de dekens jat van kameraden die stervende, maar nog niet helemaal dood zijn. Het leuke aan hem is dat hij vreselijke tirades kan houden over zaken die hem dwars zitten, zoals wanneer zijn tenen zijn kapotgevroren. Die scheldpartijen zijn een lust voor het lezend oog.
De illustraties uit Leo’s notitieboek zijn leuk en grappig, maar niet noodzakelijk voor de ondersteuning van het verhaal. Dat het thema van het alles overwinnende liefde is, zoals op de achterkaft wordt gesuggereerd, kon ik er namelijk niet zo uithalen.
Al met al is het jammer dat Scheinmann niet het hele boek heeft gebruikt voor het verhaal van Moritz. Van mij had dat best nog gedetailleerder gemogen. Dan was het misschien een echt goed boek geworden, in plaats van een half goed boek.
ISBN 9046802795 | Paperback | 399 pagina's | Nieuw Amsterdam | oktober 2007
© PetraO, oktober 2007
Lees de reacties op het forum en/of reageer: