Charles Lewinsky
Tien-en-een-nacht
In de versie van Lewinsky gaat niet om een sultan, maar om een koning van de onderwereld, een gewelddadige man. Zijn prinses is een aan lager wal geraakte prostituee. Om de daad zo lang mogelijk uit te stellen, of liever nog er aan te ontkomen, vertelt de prinses de koning verhalen.
De aanloop naar die verhalen toe is meteen het sterkste gedeelte van het boek. Lewinsky schildert een hotel van vergane glorie, met verschoten rode lopers, dichtgetimmerde deuren, schimmelsporen op de muren die de contouren aangeven van allang weggehaalde fornuizen en een verlaten eetzaal waar het skelet van een kroonluchter nog aan het plafon hangt. Je ziet het voor je. De prinses woont hier al sinds betere tijden, die eigenlijk ook niet zo heel goed waren. Inmiddels wordt ze steeds ouder en het aantal klanten neemt af. Degene die de weg door de dienstingang nog wel weten te vinden, zoeken bij haar niet meer hetzelfde als vroeger, geen opwinding en avonturen, maar rust en troost. Voor hen verzint de prinses een werkelijkheid waar ze zich thuis kunnen voelen. De koning is haar laatste vaste klant. Hem vertelt ze verhalen met veel gruwel en dood. Daar houdt hij van. Niet teveel liefde en zeker geen rozengeur en maneschijn.
Het zijn sprookjesachtige verhalen, zoals het verhaal over een man met twee hoofden of het verhaal van een man die per ongeluk een antiek Arabisch flesje in zijn bezit krijgt met een djinn erin aan wie hij drie wensen mag doorgeven. Er is een verhaal over een man die als levenstaak heeft levens voor andere mensen te verzinnen en over een man die nog niet weet dat hij al dood is.
Het mooiste verhaal vond ik meteen het eerste verhaal, over een man die van zelfmoord wordt gered en het leven van zijn redder overneemt. Ook fraai is het verhaal van een oude Rus die terug wil naar Rusland. Zijn zoon vertelt hem dat hij per boot onderweg is, maar eigenlijk vaart hij gewoon heen en terug over de Hudsonrivier.
Kenmerkend voor bijna alle verhalen is dat ze een draai maken die je niet aan ziet komen. De verhalen bleven niet allemaal even lang in mijn hoofd, maar Lewinsky kan schrijven en dat maakt veel goed. Kers op de taart in ieder verhaal zijn bovendien de ijzersterke dialogen tussen de koning en de prinses. De lezers van Het lot van de familie Meijer krijgen wellicht een ander boek dan ze verwachten, maar als je bereid ben toe te treden tot de wereld van de koning en de prinses, krijg je ruimschoots vermakelijke kost voor het slapengaan. Het hadden dan ook best nog wat meer verhalen dan tien-en-een mogen zijn.
ISBN 9789056723927 | Hardcover | 159 pagina's | Uitgeverij Signatuur | oktober 2013
Vertaald door Elly Schippers
© Willeke, 12 november 2013
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
Terugkeer ongewenst
Tot zover de ware feiten op basis waarvan Charles Lewinsky een roman geschreven.
Het begint op het moment dat Kurt de onmogelijk keuze krijgt voorgelegd: Obersturmführer Rahm vraagt hem een ‘mooie film’ te maken. En zegt erbij dat degenen die eerder een poging deden er niet meer zijn.
‘Er gaat altijd een volgende trein naar Auschwitz.’
In drie dagen en bijna 400 pagina’s laat Lewinsky hem worstelen met de vraag of hij het moet afwijzen.
Want hoe kan hij een film maken die immers als propaganda zal dienen en dus niet de ellende mag laten zien van het werkelijke leven in Theresienstadt? Het gaat tegen zijn geweten in, maar nog erger is: hoe kan hij Olga (en zichzelf) overleveren aan de reis waarvan niemand ooit teruggekeerd is?
Ook al ken je de afloop van het verhaal, het blijft schokkend, te lezen hoe de nazi omging met hun joodse medemens. Kurt blikt terug op zijn leven: op zijn familie in Berlijn, hoe hij soldaat (kanonnenvoer) was in de eerste wereldoorlog, over zijn studies die niet ‘normaal’ verliepen en hoe hij in de toneelwereld terecht kwam, en daar heel succesvol bleek. Over zijn toneelleven, de films en tenslotte de vlucht.
Ter afwisseling zijn er de fantasieën, hoe Kurt het had willen later gebeuren, en we keren steeds terug naar de actualiteit van het verhaal. Steeds opnieuw is daar de opmerking ‘Ik was zo’n acteur.’
Het is een boeiend verhaal, dat de woelige eerste helft van de vorige eeuw schetst vol zwarte humor, maar toch denk ik dat Lewinsky menige lezer een plezier had gedaan door het verhaal wat korter te maken. Het is net iets tè; de aandacht verflauwt. Dat komt misschien ook door de toon van het verhaal. Kurt Gerron vertelt als ik-persoon over een leven vol wederwaardigheden, maar er is – niet verwonderlijk natuurlijk – steeds een ‘had-ik-maar’ ondertoon. Een vorm van zelfmedelijden die enigszins irriteert.
Maar ondanks dat is het een verhaal dat de waarheid vertelt, een waarheid in fictievorm, de enige manier waarop die te behappen valt. Indrukwekkend verhaal.
ISBN 9789056724108 | Hardcover | 448 pagina's | Uitgeverij Signatuur | september 2012
Vertaald uit het Engels door Elly Schippers
© Marjo, 05 december 2012
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
De verborgen geschiedenis van Courtillon
'De wereld is duizend passen lang'.
De eerste zin in dit boek verwijst naar het kleine dorp Courtillon waar de verteller gaat wonen, maar geeft ook aan hoezeer de nieuwe bewoner van het dorp zich vergist. Hij denkt in een klein rustig dorp zich terug te kunnen trekken om zijn zonden te overdenken in afwachting van zijn lot. Het dorp blijkt een wespennest waar iedereen alles van elkaar weet, waar roddel en achterklap het leven bepaalt. 'Hebt u het al gehoord? Wist u het al?'
En toch: dat ene geheim, daar weet men het fijne niet van. Of wel? In de tweede wereldoorlog zijn dingen gebeurd die verstrekkende gevolgen hebben. Wat een goed bewaard geheim leek te zijn, een geheim dat voor altijd in de doofpot leek te belanden, wordt ruim zestig jaar na dato opgerakeld vanwege persoonlijke belangen. Die draaien om een rivier die al dan niet gemoderniseerd moet worden, recht getrokken en uitgebaggerd. Terwijl het riviertje nog rustig voortkabbelt, is het echter het verleden dat rechtgetrokken en uitgebaggerd wordt.
Met de verteller als katalysator wordt dat geheim langzaam maar zeker naar boven gehaald. Iedere nieuwe ontdekking heeft enorme gevolgen. Intussen zit de hoofdpersoon met zijn eigen verleden, waarvan ook slechts langzaam duidelijk wordt wat er precies aan de hand was. En is, want het is nog niet voorbij.
De hoeveelheid intriges is niet van de lucht, er lijkt geen dorpeling te zijn die er niet op de een of andere manier mee te maken had en heeft. De zonden van de vader worden doorgegeven, bewust of onbewust. Het is een klein verhaal met grote gevolgen, het ogenschijnlijk rustige dorp blijkt een wereld vol drama.
Charles Lewinsky verweeft het persoonlijke verhaal met het verhaal van iedereen op meesterlijke wijze. Hij speelt met spanning door van het ene verhaal naar het andere te springen, waardoor het heden zich met het verleden mengt, het persoonlijke met het algemene. De verteller spreekt iemand toe. Als dat zijn Grote Liefde blijkt te zijn: waar is ze dan? En vooral: wat is er gebeurd in dat dorp, dat nu zelfs leidt tot mishandeling en moord?
Aan de hand van de observaties van de verteller - die probeert objectief te zijn maar die onvermijdelijk hetgeen hij ziet en opmerkt inkleurt met zijn eigen ervaringen - krijgt de lezer inzage in de persoonlijkheden van de betrokkenen. Niets menselijks is vreemd, de feiten zijn de feiten, maar kunnen anders geïnterpreteerd worden, de duizend passen leiden naar een dramatische ontknoping.
En dan is het ook nog prachtig geschreven. Mooie karakterschetsen, rake zinnetjes, Franse citaten. Een boek om te herlezen.
'In Courtillon gaan ze ervan uit dat iedereen alles van iedereen weet, dat iemand me het verhaal over de Heilige Jean en het mokkel dus al wel verteld zou hebben.
'Hij weet nog niet dat de zaak nooit afgelopen is. Dat had ik hem kunnen vertellen.'
'wie geen eigen leven heeft, moet in dat van de anderen kruipen, andermans dekens houden ook warm.'
ISBN 9789056723217 | Hardcover | 288 pagina's | Uitgeverij Signatuur | mei 2010
© Marjo, 02 juni 2010
Lees de reacties op het forum en/of reageer: