Bart Koubaa

Toon alleen recensies op Leestafel van Bart Koubaa in de categorie:

Bart Koubaa op internet:

Bart Koubaa (Wikipedia Nederl.)

De leraar
Bart Koubaa

Dit boek speelt zich af op een middelbare school voor beroepsonderwijs, in Vlaanderen. Een school met voornamelijk allochtone leerlingen. Een leraar Nederlands vertelt over zijn ervaringen, waarbij hij steeds cynischer wordt.

‘In feite zijn mijn lessen mijn grootste tijdverlies. Er is nog bitter weinig waarmee ik de leerlingen kan boeien. Het grootste gedeelte schrijft en spreekt gebrekkig Nederlands en kan met moeite lezen. (-)

Een paar weken geleden was er een nieuweling die zich op de speelplaats spontaan een volwaardige volzin liet ontvallen waarin het woord carjacking voorkwam; puur geluk waarschijnlijk, maar je moet ze niet altijd onderschatten. Toch krijg ik de laatste jaren meer en meer taalgevangenen in de klas. Ze zijn gefrustreerd omdat ze te oud zijn om bij mij op de banken te zitten en kennen wel degelijk het verschil tussen een werkwoord en een cirkel maar begrijpen me niet als ik hun vraag de werkwoorden in de zin te omcirkelen.’

Het cynisme druipt er af. De man, bijgenaamd De Kraai, zit duidelijk zijn tijd uit. Hij is vijfenvijftig, ‘mensen die de vijftig gepasseerd zijn kun je niet mee veranderen’. Hij bereidt zijn lessen nauwelijks voor, het heeft geen zin. Ze kunnen en willen toch niet leren.
Maar hij heeft het wel steeds over ‘mijn leerling’. Die moet een veelbelovende leerling zijn, hij krijgt speciale aandacht, ze kijken samen naar films, waarbij ze popcorn eten, en hij kookt voor hem. Maar wie hij is, en vooral waar hij is, dat ontdekken we pas later in het verhaal. Tussen al zijn gejeremieer door vermeldt hij af en toe wat dingen over de leerling, het wordt langzaam duidelijk dat we hier geen gewone roman zitten te lezen over een gefrustreerde leraar. Koubaa zet de lezer volledig op het verkeerde been.

In zijn privéleven heeft de leraar niemand. Zijn moeder, met wie hij een vreemde relatie had, is pas overleden, en zij heeft hem genoeg nagelaten. Er is geen vriendin, en buiten school gaat hij niet met zijn collega’s om. Op die collega’s heeft hij overigens ook alleen maar commentaar, net als op het hele schoolsysteem.

’hoewel een aantal leerlingen de helft van de tijd niet komt opdagen, worden ze als aanwezig aangeduid; te veel afwezigen kunnen de overheidssubsidies in gevaar brengen en dat is het laatste wat een directeur zich op de hals wil halen.’

Dit boek is geen prettig boek. Alleen al de toon maakt het lastig om het verhaal te volgen, maar ook het verloop trekt niet aan. Die Kraai is maar een vervelende man, en je hebt in het begin al medelijden met de speciale leerling, terwijl je nog niet eens weet hoe dat allemaal in elkaar steekt. Omdat je als het ware in het hoofd van de leraar zit, kun je wel invoelen hoe hij de wereld ziet, en snap je wel hoe hij er toe komt te doen wat hij doet. Dat is de sterke kant van het boek.

Maatschappijkritiek zit er zeker in, maar was daarvoor die draai aan het verhaal nodig? Ik vind eigenlijk dat het boek weer kracht verliest als je de ontknoping leest. Jammer.

Lees de reacties op het forum en/of reageer:

De leraar
Bart Koubaa

Je hebt leraren die de wereld willen verbeteren en je hebt er die het eigenlijk wel gehad hebben met de wereld. De Kraai behoort tot de laatste categorie. Hij geeft Nederlands in een beroepsschool ergens in het Vlaamse en zijn publiek is voornamelijk allochtoon. Parels voor de zwijnen gooien, dat is wat hij doet, vindt hij. Dus houdt hij het zo eenvoudig mogelijk en spaart zijn betaald ziekteverlof voor een vervroegd pensioen. Toch, claimt hij, wil hij heus wel moeite doen, als er maar een leerling is bij wie het goed terechtkomt. Voor die ene leerling beweegt hij hemel en aarde. Hij neemt hem bij hem thuis op, voedt hem op, onderwijst hem, vertroetelt hem. Wat die leerling zo anders dan de anderen maakt, daar moeten we tot het einde op wachten. Onderweg krijgen we enkel het vermoeden dat er iets héél erg mis is en dat De Kraai bepaald niet is wie hij lijkt te zijn.

Een erg morbide verhaal in een heel directe stijl. Daardoor identificeer je je als lezer noodgedwongen met de verteller, ook al heb je na een tijdje de indruk dat je aanvankelijke sympathie misschien wel eens misplaatst zou kunnen zijn. Dat alles maakt de ontknoping des te verschrikkelijker.

Lees de reacties op het forum en/of reageer: