Yvon Né
Het scheve meisje
‘Ik sta een hele tijd achter het zwarte doek. Vanaf het moment dat ze met elkaar kennismaken is daar mijn plaats. Moeder is dan pas zeventien. Vader negenentwintig. Ik heb lange tijd gedacht dat zowel hun ontmoeting als mijn geboorte een toevalligheid is, een onbeduidende speling van het lot. Inmiddels weet ik dat een dergelijk lichtzinnig toeval niet kan bestaan. Niets is zonder reden. Wat me overkwam heeft direct een richting.’
Een naamloos blijvend meisje wordt geboren als oudste dochter bij een echtpaar dat niet anders had verwacht dan dat ze een ‘normale’ dochter zouden hebben. Maar het kind is anders en ze weten niet hoe ze met haar moeten omgaan. Haar ontwikkeling is aan de trage kant, zodat ze denken dat er iets mis is. Maar het is vooral haar bedachtzame manier van doen, het anders bezien van de dingen om haar heen waar de ouders moeite mee hebben. Die denken pas te ontdekken dat ouderschap leuk kan zijn als het broertje – eveneens naamloos – geboren wordt. Want hij ontwikkelt zich zoals ze dat van een kind verwachten.
Mede aan de hand van foto’s die genomen zijn door de vader reconstrueert de schrijfster haar leven. In de tijd dat een kind gezien werd als de vervulling van een gezin, als iets wat God geboden had, groeide zij op. Een kind werd niet gezien als een gelijke, maar werd ook niet gepamperd. Je kon eigenlijk niets met een kind behalve het ‘tentoonstellen’ aan de buitenwereld. Een kind hoort te doen wat de ouders willen. Zelf nadenken is nergens voor nodig.
De ouders van het meisje laten zich weinig gelegen liggen aan hun kind. Het is er, maar daar rekening mee houden? Als het kind bij andere mensen ziet dat het wel degelijk anders kan, zegt ze tegen haar ouders dat ze het niet goed doen. Het geeft de tweeledigheid aan: het kind voelt zich anders, en beseft dat het niet helemaal aan haarzelf ligt. Met een andere benadering zou ze ‘beter’ kunnen zijn.
‘Mijn ouders hebben een praktische benadering. Ik ben hun niet tot last en zij zijn mij niet tot last. Ik ben pas twee, ze vinden me te jong voor onderwijs of gedachten. Dit betekent niet dat ze weekhartige ideeën hebben over de kinderziel. Hun betrokkenheid op mij is verstandelijk. Toch praten ze niet met me en ik praat niet met hen. Dat beperkt de onderlinge uitwisseling tot een minimum. Zo ontgaat het me volledig dat er plannen voor de zomer gemaakt worden.’
Yvon Né vertelt over de eerste elf jaren van een kinderleven in een taal die daarbij past. Als volwassene weet de schrijfster natuurlijk wat er niet goed was. Haar vader is een egoïstische man, die zelf de maat van alle dingen is. Hij boort het meisje steeds opnieuw de grond in. Ze is maar een meisje, en een meisje is per definitie niets waard. Het kind is verontwaardigd maar kan er niets mee. Haar moeder zou het wel anders willen, maar ook zij is slachtoffer van haar tijd waarin velen ook zo dachten.
De wereld ziet er bezien door kinderogen anders uit. Interpretatie van wat er gebeurt is moeilijk, het begripskader groeit slechts langzaam mee. In dit geval is het extra lastig, omdat het meisje het helemaal zelf moet doen. De enkele mensen die haar begrijpen - o.a. een juf op school - verdwijnen snel weer uit haar leven.
Het is een boek dat uitnodigt om af en toe op een willekeurige pagina een stukje tekst te lezen, prachtig geschreven als het is in een haast poëtische stijl. Je ziet het kind door de tekst heen, je voelt haar worsteling met de wereld die zij niet begrijpt en die op haar beurt het kind niet begrijpt.
Yvon Né schreef eerder dichtbundels Hier mag niets af zijn (2009) en De werkelijkheid houdt het lang vol. (2014). Het Scheve Meisje is haar prozadebuut.
ISBN 9789044536713 | Paperback | 280 pagina's | Uitgeverij De Geus | april 2016
© Marjo, 16 mei 2016
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
