Hart van hout
Sarah Stovell

In 1855 werd een slavin, Celia, veroordeeld voor de moord op haar 'Baas'. Celia was vanaf haar veertiende slavin bij Newsom, door wie ze vijf jaar lang mishandeld werd. Op Newsoms plantage had Celia een negerslaaf leren kennen, met wie ze trouwde. Ze kreeg ook een kind van Newsom. Op dit verhaal is 'hart van hout' gebaseerd. Sarah Stovell laat haar verhaal beginnen in Afrika, op het moment dat het  meisje dat later Hunny zal heten (soort afkorting van haar nummer: honderd) gevangen genomen wordt en op een schip naar Amerika getransporteerd wordt. Haar gezellin springt overboord. Een van de vele ellendige dingen die het meisje mee maakt aan boord van het schip. Later hoort ze dat de mannen en jongens het nog veel zwaarder hadden. Als ze na die lange en zware reis aankomen in Amerika worden ze verkocht.
Het meisje en een van de jongens zijn niet in trek en gaan vrij goedkoop over in de handen van De Baas. Hij wil 'fokken', en hun werk is daardoor niet al te zwaar. Hij hanteert de zweep nauwelijks, zoals vele andere planters, omdat hij in toom gehouden wordt door zijn vrouw die niet voor slavernij zegt te zijn. Toch blijkt ook zij er vreemde denkbeelden op na te houden: ook zij ziet de zwarten niet als mensen zoals ze zelf is. Daarmee  wordt aangetoond hoezeer het concept slavernij ingebakken zat bij de Amerikanen. In die tijd waren de Yanks en de Engelsen druk doende om de handel in slaven te stoppen. In 1861 zou de burgeroorlog uitbarsten. Maar voor Hunny en haar medeslaven is dat te laat.
De Baas wordt gemener als zijn vrouw overleden is, en haar dood heeft nog andere vervelende gevolgen voor Hunny. Zij is intussen de partner van  Joseph geworden en ze hebben ook al kinderen 'gefokt'.
Dit verhaal, dat Hunny, die niet kan lezen of schrijven, vertelt aan haar advocaat, terwijl ze in de gevangenis zit, wordt onderbroken door een heel
ander verhaal.

In Engeland is een handelaar in slaven veroordeeld tot zes jaar gevangenis. Zijn dochter, Rose, moet haar verloving verbreken, en ze wordt met de  nek aangekeken. Ze wordt gouvernante, en op haar beurt reist ze naar Amerika. Zij zal de kinderen van de Baas les gaan geven, twee meisjes, die tijdens hun lessen koelte toegewuifd moeten worden. Door Hunny natuurlijk. Rose heeft niet die Amerikaanse ideeën en voelt zich bovendien erg schuldig vanwege haar vaders gedrag. Ze vat genegenheid op voor het jonge meisje en probeert op haar manier de slaven te helpen. Niet helemaal zonder eigenbelang overigens. Haar verhaal wordt opgetekend in een dagboek.

Wij weten wel het een en ander over slavernij uit geschiedenisboeken, maar niettemin is dit een schokkend verhaal. Het schetst de achtergrond van de burgeroorlog. De wetenschap dat het verhaal echt gebeurd is, gedeeltelijk in ieder geval, maakt het des te schrijnender. Sarah Stovell schreef een goed verhaal over een onmogelijke vriendschap.

'Het was ook heel moeilijk om nog gelukkig te zijn, na alles wat er was gebeurd, maar er zijn veel ergere plekken om te wonen dan de Baas z'nboerderij. De blanken zijn slecht, maar de slaven zijn oké, en het is goed als we zondags allemaal samenkomen en onze levens oppakken zonder al dat gepraat over God en hoe je Jezus moet gehoorzamen. Ik dacht wel eens dat de Baas zichzelf en Jezus door elkaar haalde. Hij is er zo zeker van dat hij de aardigste man op aarde is, en hij weet alles altijd het beste, en hij bidt zoveel tegen God over goed zijn, terwijl ik dacht: hij is helemaal  vergeten dat hij mensen heeft gekocht die uit hun eigen land weg zijn geroofd en op een boor zijn gestopt waar je zelfs nog geen beesten op zou laten sterven. Hoewel hij natuurlijk dacht dat hij ons een enorme gunst had bewezen door ons uit Afrika naar hier te halen. Dat weet ik, omdat ik hem eens op een ochtend met mevrouw hoorde praten, toen zij in de eetkamer aan de thee zaten en dachten dat ik boven aan het poetsen en stoffen was.'

ISBN 9789032511708 | Hardcover | 320 pagina's | Uitgeverij De Kern | juni 2010
vertaald door Anna Livestro

© Marjo, 20 juli 2010

Lees de reacties op het forum en/of reageer: