San Bos
Je moet wat
Er is het verhaal van de dementerende man, soms verward, soms heel helder, en deze bewustzijnsniveaus op een eigen manier verenigt.
Het verhaal van de hond van Meneer Van Noorden, een man die van zichzelf de doorn maakte die hij overal om zich heen zag. Hij bestookt de gemeente met klachten en opmerkingen over van alles en nog wat, en overlaadt iedereen die in zijn ogen iets fout doet met pittige brieven. Door de ramen kon men hem zien zitten met de hond, samen genietend van bonbons. Niemand onderneemt iets als het even stil is...
Het verhaal van de begrafenisondernemer, die gedwongen met pensioen moet maar niets heeft om voor thuis te blijven.
Dit verhaal heet Klein Naturalis en San Bos heeft er terecht een prijs mee gewonnen. Het verbloemt niets en kan gezien het werk van de hoofdpersoon schokkend overkomen, maar het is zo invoelend, zo teder geschreven dat je niet anders kunt dan meeleven.
Of het verhaal over Henk..
‘Waarom jij?’ vroeg ik.
‘Iemand moet het doen.’
‘Maar waarom jij?’
Fred en ik zwegen. Henk was dood, een kennis uit het café.’
(Na de crematie, er is geen familie, haalt Fred de urn op.)
‘Wat ga je er mee doen?’
Hij haalde zijn schouders op.
‘Ik moet Henk niet in huis.’
De verhalen zijn eenvoudig van stijl, geen onnodige toevoegingen, kort maar zeer krachtig. Ik ken menig schrijver die aan deze debutant een voorbeeld kan nemen.
San Bos (1965) die de toneelschool en een grafische opleiding volgde, is sinds 2010 redacteur van een internetpagina, gewijd aan korte verhalen.
ISBN 9789046818558 | Paperback | 112 pagina's | Nieuw Amsterdam | maart 2015
© Marjo, 02 mei 2016
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
Je moet wat
Samenvatting
De verhalen van San Bos bieden in enkele pagina's een inkijkje in een heel mensenleven. En hoewel je meestal blij bent dat dat leven het jouwe niet is, is San Bos in staat om de lezer onmiddellijk aan haar personages te binden. Aan de vrouw die dichter bij de donornier van haar man komt dan de bedoeling was. Aan de man die zich laat marineren door zijn Vlaamse vriendin. En aan de schoonmaakster die door de spullen van haar opdrachtgevers gaat. San Bos zet haar verhaalfiguren kort in de spotlights, maar de lichten reiken veel verder dan de laatste zin. (Achterflap)
Leeservaring
Denk niet dat je snel door dit niet zo dikke boekje (111 pg.) heen kunt razen: de lezer krijgt het niet cadeau van San Bos. In alle 15 verhalen valt ze met de deur in huis: lees maar zorgvuldig, want ze toont zich een meester in het show-don't tell-principe en dus in het aan het werk zetten van de lezer. Wat is hier aan de hand, vraag je je meteen na de eerste zin al af.
"Ze lag in een rijtje van drie, daarom had hij haar niet herkend. Pas toen hij haar naam op zijn lijst zag staan keek hij op."
Nee, ik ga niet vertellen waar de rest van het verhaal over gaat. Ga maar bij jezelf na welke associaties, vermoedens bovenkomen. De volgende zin geeft iets meer informatie, dan nog een zin en dan weet je waarover het gaat, maar het echte verhaal moet dan nog komen. Geconcentreerd lezen dus en erbij blijven: zo word je vanzelf steeds meer bij het verhaal en de personages betrokken.
Dit zijn geen mini-romans (nog zo'n vooroordeel), geen korte verhalen die eigenlijk best uitgebouwd hadden kunnen worden tot een voortkabbelende, volledige roman. Dit zijn mokerslagen: je maakt kennis met een personage op een doorgaans bepalend tijdstip in zijn/haar leven, je volgt hem/haar enkele uren of dagen, denkt hem/haar aardig te leren kennen (tussen de regels door, want vergeet niet dat je veel zelf invult), om dan op geraffineerde manier met een totaal onverwachte afloop geconfronteerd te worden. Een afloop die zo verrassend is, dat je je eigen gevolgtrekkingen haast niet durft te vertrouwen.... "Maar dat zou betekenen dat..., wil ze nou suggereren dat...?" vraag je je af. Je leest nog eens terug, denkt na over het begin, de titel en dan móet je het wel geloven. Ja, dat is dus echt de afloop, wat een geniale vondst! En juist daardoor zijn het geen mini-romans, maar zeer geconcentreerde korte verhalen met een verloop en einde dat ervoor zorgt dat je ze niet snel zult vergeten. En toch zijn ze over het algemeen ook licht van toon en met de nodige humor doorspekt.
Heeft deze bundel een thema? De titel is niet gekozen op basis van de titel van een der verhalen. Hij zal dus iets moeten zeggen over het verband tussen de losse verhalen, want ze gaan allemaal over andere personages. Wat hebben deze personages met elkaar gemeen? "Je moet wat", een uitdrukking die we allemaal wel eens bezigen, als we niet echt meer weten hoe nu verder. En dat is precies wat er gebeurt. Ze komen in situaties terecht waar ze niet op gerekend hadden en waar ze iets mee moeten. Wij worden er al lezend op aangesproken: wat zouden wij doen? Hoe zouden wij reageren? In "Je moet wat" zijn de reacties van de hoofdpersonen beslist niet zoals wij zouden reageren en daarom verrassend. Hoewel? Kun je dat wel voorspellen? Is hun reactie eigenlijk wel zo vreemd? Want tja, je moet toch wat!
Een overtuigend debuut schreef San Bos. IJzersterke korte verhalen. Voorlopig mag ze daar van mij nog even mee door gaan. Met deze bundel laat ze op bewonderenswaardige wijze zien dat het korte verhaal een echte literaire kunstvorm kan zijn en meer aandacht verdient!
ISBN 9789046818558 | Paperback | 111 pagina's | Nieuw Amsterdam | 2015
© Jannie Trouwborst, 23 juli 2015
Lees de reacties op het forum en/of reageer: