Roopa Farooki
Zoals ik het zie
‘‘Je bent een goeie jongen,’ had Asifs moeder tegen hem gezegd voor ze doodging. Het waren bijna haar laatste woorden, die ze losjes uitsprak vlak voor ze hem vroeg om eens te kijken waar de dokter was, omdat dat onprettige bandgevoel rond haar borst weer kwam opzetten. Asif liet haar achter bij de zuster, en toen hij terugkwam was ze er niet meer.’ Ze was pas begin veertig; Asifs vader was vele jaren geleden omgekomen bij een vredesmissie. Asif moet na het overlijden van zijn moeder stoppen met zijn studie in Cambridge en hij moet weer terug naar het ouderlijk huis om te gaan zorgen voor zijn jongere zus Yasmin. Zijn andere, een jaar jongere zus Lila, gaat daarentegen het huis uit om op kamers te gaan wonen.
Yasmin is geen normaal meisje. De specialisten zeggen dat zij geen empathie heeft; dat betekent - in de woorden van Yasmin - dat zij niet weet wat andere mensen denken of voelen. Haar eigen hersenen zijn altijd druk met iets en daar heeft zij haar aandacht bij nodig. Zij concentreert zich op de binnenwereld in plaats van de buitenwereld. Yasmin heeft het syndroom van Asperger. Ze beschikt over een fenomenaal geheugen, ze kan én snel lezen én alles onthouden wat ze leest; verder is zij heel goed in talen, maar zij kan niet omgaan met emoties.
Samenleven met Yasmin in één huis betekent voor Asif dat hij voortdurend alert moet zijn op haar neuroses: zij ontbijten bijvoorbeeld met alleen gele dingen op tafel, hij moet koffiedrinken in de tijd dat Yasmin naar toilet gaat. Het is leven in een strakke structuur en met duidelijke regels.
De hoofdstukken in ‘Zoals ik het zie’ hebben afwisselend Asif, Lila en Yasmin als hoofdpersonage. In het begin van het boek zijn Asif 23, Lila 22 en Yasmin 19 jaar. Het verhaal wordt chronologisch verteld met flashbacks uit hun jeugd.
Ook Lila heeft de nodige problemen. Zij heeft door eczeem veel jeuk, schilfers, barsten en verdikkingen in haar huid. Zij schrobt haar huid elke morgen en gebruikt vervolgens een dikke laag make-up. Bij spanning snijdt ze met een scherp mes sneetjes in haar lichaam. Nadat Lila het huis heeft verlaten stort ze zich van de ene relatie in de andere en heeft ze het ene baantje na de andere.
Het leventje van Lila wordt abrupt verstoord wanneer ze in contact komt met Henry. Deze laatste wil een documentaire maken over het syndroom van Asperger; met o.a. Yasmin. Henry wil in zijn documentaire laten zien hoe mensen met een aan autisme verwante aandoening de wereld ervaren, hoe deze mensen op een prettige manier kunnen communiceren en hoe ze een zo normaal mogelijk leven kunnen leiden. Maar Lila voelt er niets voor om hieraan mee te werken. Ze zit nog vol boosheid over het feit dat door de komst van Yasmin een eind kwam aan het normale gezin dat haar ouders, Asif en zij vroeger vormden. Lila komt naar haar gevoel na Yasmins geboorte aandacht te kort. Ondanks haar negatieve reactie blijft Henri contact zoeken met Lila.
Asif voelt zich niet alleen verantwoordelijk voor Yasmin, hij maakt zich ook zorgen over Lila. Daarnaast heeft Asif het niet makkelijk op zijn werk. Hij werkt veel met universitair geschoolde collega’s en moet vaak rotklussen opknappen voor die collega’s. Hij voelt zich vaak minderwaardig ten opzichte van hen.
Schrijfster Roopa Farooki heeft zich duidelijk verdiept in het syndroom van Asperger en aanverwante stoornissen, en door de keuze van haar vertelperspectief – in de hoofdstukken die vanuit Yasmin verteld worden -, krijgt de lezer een beeld van hoe iemand die het Asperger syndroom heeft zou kunnen denken: ‘Mijn naam is Yasmin Murphy, en als ik in paniek raak door iets zoals Verandering, zelfs een verwachte verandering waar ik me op heb voorbereid, dan put ik troost uit herhaling. Mijn naam is Yasmin Murphy, en als in paniek raak door iets zoals Verandering, zelfs een verwachte verandering waar ik me op heb voorbereid, dan put ik troost uit herhaling. Want herhaling is tegenovergestelde van verandering.’ Farooki probeert met deze vertelstem de complexiteit van haar personage Yasmin over te brengen, maar helaas is zij daar niet overal in geslaagd.
De verhaalgegevens in ‘Zoals ik het zie’: opgroeien met een zus met het syndroom van Asperger, op jonge leeftijd wees worden en vervolgens de zorg op je nemen van een jongere gehandicapte zus, de kracht van familierelaties, je schamen voor je uiterlijk vanwege eczeem, je niet durven binden in relaties, de zoektocht in het leven naar geluk, zijn boeiend. Het verhaal wordt met de nodige humor verteld en leest makkelijk, maar in de uitwerking blijft de roman oppervlakkig. Liefhebbers van een feel good roman zullen het verhaal met veel plezier lezen, lezers die een serieuze uitwerking verwachten op grond van deze verhaalgegevens, zullen de roman aan het eind wellicht enigszins teleurgesteld dichtklappen.
‘Zoals ik het zie’ is de derde roman van de in Pakistan geboren, maar in Engeland opgegroeide schrijfster Roopa Farooki. De roman is een van de twintig boeken die dit jaar een plek veroverd hebben op de longlist van de Orange Prize for Fiction 2010, een Britse literatuurprijs die jaarlijks toegekend wordt aan een Engelstalige roman van een vrouwelijke auteur, ongeacht haar nationaliteit. Helaas voor Roopa Farooki is de prijs toegekend aan Barbara Kingsolver met haar roman The lacuna.
ISBN 9789032512163 | Paperback | 300 pagina's | Uitgeverij De Kern | september 2010
© Jeannette, 05 november 2010
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
