Het jurkje van Paul
Philippe Grimbert

De onmogelijkheid van communiceren op te hangen aan een lief klein jurkje, en daarmee een crisis veroorzaken in een ogenschijnlijk prima huwelijk is al een bijzonder idee. Om dat dan ook nog in een compact klein verhaaltje helemaal duidelijk te maken, is nog een extra gave. In mijn ogen is Philippe Grimbert een schrijver in de traditie van zijn naamgenoot Claudel.
Het raadsel van de menselijk geest, hoe komt het dat een volwassen man die de vader is van een volwassen dochter als een blok valt voor dat jurkje in die etalage?
Hij weet het zelf niet, en weerhoudt zich er van zijn vrouw er over te vertellen. Zo is hun huwelijk: er is zeker liefde, maar echt praten over hun diepste gevoelens doen ze niet. Ook bepaalde geheimen uit hun verleden zijn alleen feitelijk bekend bij de ander. Hun reacties daarop, de gevolgen van die toch traumatische ervaringen bespreken ze niet.
Is het een vorm van mid-lifecrisis, een oprisping vanuit het onderbewuste, een confrontatie met de sterfelijkheid van de mens dat Paul het jurkje koopt en in zijn kast hangt?

Had hij niet kunnen weten dat Irène het zou vinden? Misschien, maar haar reactie had hij zeker niet kunnen voorzien. Nee, er is geen confrontatie, alleen stille verdenkingen, wanhoop om het verraad dat haar man volgens haar pleegt. Er verandert iets in de sfeer in het appartement van het echtpaar, ze merken het alle twee, maar spreken het niet uit.

Het kan niet anders dan dit komt tot een uitbarsting. Hoe komen ze daar uit? Is hun liefde sterk genoeg? Het is een verhaal zoals een psychoanalyticus dat feilloos kan schrijven. Hij kent als geen ander de menselijke geest. Zo ontleedt hij het innerlijk van de man, maar meer nog dat van de vrouw, legt zenuwen bloot, en weet met de nodige dramatiek een overtuigende ontknoping ten tonele te brengen.

Philippe Grimbert (Parijs, 1948) is behalve schrijver ook psychoanalyticus. Hij studeerde psychologie in Nanterre, had zijn eigen praktijk en werkte met autistische en psychotische jongeren.

ISBN 9789462370340 | Paperback | 124 pagina's | World Editions | maart 2014
Vertaald uit het Frans door Jan Versteeg

© Marjo, 18 mei 2014

Lees de reacties op het forum en/of reageer:

Het jurkje van Paul
Philippe Grimbert

“Toen hij omhoog keek, zag hij het jurkje. Eén enkel jurkje, op een hangertje, midden in de etalage, tegen een achtergrond van watergroen papier. Een kinderjurkje, smetteloos wit, model overgooier, met op het inzetstuk drie roosjes die leken op de rozen in de potten. Drie tere knopjes met meteen daaronder platte plooien die doorliepen tot de onderste zoom. De stof was luchtig en doorzichtig als een linnen sluier; hij ademde de koelte ervan uit.”

Vanaf het moment dat hij het jurkje zag, kon Paul nergens anders meer aan denken. Hij zag het kledingstuk voor het eerst toen hij tijdens de lunchpauze van een bijscholingscursus een wandelingetje maakte. De rest van de cursusweek bezocht hij dagelijks de etalage van de winkel POÈME waar het jurkje hing. Waarom hij het deed, wist Paul niet maar op de laatste cursusdag kocht hij het jurkje.

Thuis legde Paul de luxe verpakkingsdoos met daarin het witte jurkje klaar om aan zijn vrouw Irène te laten zien. Zal ze lachen om zijn dwaze inval? Dan maakt een ongemakkelijk gevoel zich van hem meester want Paul kan de aankoop van het jurkje niet verklaren. Waarom heeft hij het gekocht? En waarom in de maat van een zesjarig kind? Hij heeft weliswaar een dochter maar Agnès is al een volwassen vrouw. Paul durft het jurkje niet langer aan Irène te laten zien en verstopt het in zijn kledingkast. Het smetteloze, witte jurkje wordt door zijn antracietkleurige pak en een marineblauwe blazer aan het zicht onttrokken.

Een dag na de wonderlijke aankoop denkt Irène ineens aan de oproep van het Rode Kruis waarin om gebruikte kleding wordt verzocht. Monter begint ze met het uitzoeken van de kledingkasten en stuit tot haar grote verbijstering op het witte jurkje. Paul is niet thuis op het moment dat Irène de ongewone ontdekking doet en in eerste instantie besluit Irène heel verstandig om haar echtgenoot direct na diens thuiskomst over het vreemde kledingstuk aan de tand te voelen. Dan gaat haar fantasie met haar op de loop en Irène wordt opgeslokt door de meest gruwelijke gedachtes. Is Paul een viezerik die opgewonden raakt van een dergelijk kledingstuk of heeft hij misschien een buitenechtelijk kind?

Wanneer Paul thuiskomt kan Irène hem eindelijk om opheldering vragen. Maar Irène zwijgt en Paul zwijgt terug. Vanaf dat moment zakt het tweetal langzaam weg in een moeras van vertwijfeling. Sinds hij het jurkje in zijn bezit heeft, denkt Paul terug aan zijn jeugd, aan zijn vader die hem zo vroeg ontnomen is. Ook Irène denkt sinds de ontdekking van de jurk aan haar kindertijd. Ze werd als jong meisje bij haar oom en tante gedumpt omdat haar ouders een lange reis gingen maken. Irène voelde zich buitengesloten en afgedankt door haar vader en moeder. Ze veranderde in een verdrietig kind. De lange reis die haar ouders maakten bleken een verzachtende bewoording te zijn van iets nog veel ergers. Irène praat er nooit over, ook niet over het diepe dal waarin haar gemoed zich dikwijls bevindt. Zowel Irène als Paul denkt aan de jaren waarin ze probeerden een tweede kindje te krijgen.

Een klein wit jurkje drijft Paul en Irène uiteen. Paul snapt maar niet waarom hij het jurkje heeft gekocht en voelt de aanwezigheid van het  geheime kledingstuk steeds zwaarder op zich drukken. Irène vertrouwt  haar man niet meer en beschouwt het jurkje als een vijandige indringer. Paul en Irène praten niet meer met elkaar en er ontstaan barsten in hun relatie. Het onschuldige jurkje lijkt hen naar hun ondergang te voeren. Herinneringen aan het verleden en wantrouwen nemen de overhand.

Het jurkje van Paul is een rauw, pittig en aangrijpend verhaal over een eens gelukkig echtpaar dat wegkwijnt door een onbezonnen aankoop. Het jurkje staat symbool voor heel veel meer dan slechts een kledingstuk. Deze novelle neemt slechts 124 pagina’s in beslag maar toch was ik er even mee zoet. Het is geen lichtvoetig verhaal en de schrijfstijl van de Franse auteur Philippe Grimbert is gedurfd. De reden waarom Paul het jurkje heeft gekocht wordt uiteindelijk uit de doeken gedaan maar is ondergeschikt aan wat het jurkje met Paul en Irène doet. Het jurkje van Paul lijkt aanvankelijk een eenvoudige vertelling maar het is in werkelijkheid zeer diepgaand. Zwaar maar fraai.

ISBN 9789462370340 | Paperback | 124 pagina's | World Editions | maart 2014
Vertaald door Jan Versteeg

© Annemarie, 22 maart 2014

Lees de reacties op het forum en/of reageer: