Philippe Claudel
Het onderzoek
‘Nog nooit heeft iemand zoveel geluk gehad als u. Maar juich niet te vroeg, het is alleen maar uitstel. Het zal met u net zo aflopen als met de anderen. Of u nu buiten of binnen bent, dat maakt helemaal niets uit. Dat is het merkwaardige van dit schuitje: op de een of andere manier zitten we er allemaal in.’
Op de Nederlandse omslag staat een eenzame man, op de rug gezien, onder een boom. Het straalt zeker de eenzaamheid uit die de hoofdpersoon van het boek continu ondervindt, maar er komt in het hele boek geen boom voor. Iedere vorm van natuur is afwezig. Het is een droge, dorre omgeving, een industriestad. Het verhaal speelt in een soort samenleving waar geen tijd is voor het individu. Geen aandacht voor de mens. Maar de Onderzoeker heeft een taak. Hij moet onderzoek doen naar het grote aantal zelfmoorden dat op het Bedrijf heeft plaatsgevonden. Dat is het enige gegeven dat hij heeft. En het zal ook het enige blijven.
Het begint al op het station, waar hij niet opgehaald wordt zoals afgesproken was. Er is geen mens te zien, er rijdt geen enkele auto, het regent en sneeuwt. De enige aankleding van het saaie stationsplein is een foto van een oude man. In een bar, ook uitgestorven, kan hij geen grog krijgen ‘omdat het niet in de database van de kassa staat.’ De Kelner vertelt hem dat ‘alles hier eigendom is van het Bedrijf’.
Dus als de Onderzoeker op zoek gaat naar het Bedrijf, kan hij dat niet missen. Maar hij mist het wel.
Hij ziet niemand, hij wordt doornat, hij loopt tegen een onverwacht opdoemende muur op waardoor zijn koffer openvalt en zijn spullen besmeurd raken, en als hij eindelijk, moedeloos, voor een glazen loketje staat reageert niemand op zijn bellen. Alleen een stem kraakt door een intercom: of hij een Speciale Ontheffing heeft?
Als het antwoord ontkennend is, zegt de stem niets meer. De Onderzoeker wil alleen nog maar een warm bad, wat eten, een hotel. Maar een hotel blijkt ook moeilijk te vinden.
‘Hij klappertandde en was doorweekt tot op het bot, het was na tienen, de regen had het weer van de sneeuw gewonnen en teisterde zijn schedeldak, vast bedoeld om zijn vertwijfeling nog groter te maken.’
Had hij zijn mobiel maar opgeladen, dan had hij nu een einde kunnen maken aan deze situatie, denkt hij. De lezer heeft al wel door dat het niet geholpen zou hebben. Hij is een wereld beland waar de normale wetten en logica niet gelden. Er heerst een unheimische sfeer, hij voelt zich bekeken, maar er is niemand te zien. In het tenslotte toch gevonden hotel lijkt hij in een decor van Kafka terecht gekomen te zijn, niets is normaal en het wordt steeds vreemder.
‘Toen hij de deur van de ontbijtzaal openduwde, was de herrie volkomen verstomd: Alle Toeristen waren verdwenen. Er was er niet een meer te zien. De tafels waren afgeruimd en schoongemaakt. Alles was volkomen netjes! Hoe was dat mogelijk? Hij was hooguit een minuut of vier weggeweest! De stoelen waren zorgvuldig rechtgezet. Hij keek naar de plaats waar hij had gezeten, daar stond nog een koffiekop en ook daar lag het tweede beschuitje er nog dat hij niet had opgegeten; en op de stoel, enigszins schuin ten opzichte van de tafel, lag zijn regenjas. Het was de enige plaats waar nog iets lag.
De Obers waren verdwenen.’
Het is een verhaal over onze wereld; over onze vooroordelen, onze drang naar rijkdom en macht. Over de onmacht van het individu ten opzichte van de machthebbers.
‘De mens heeft een orde gecreëerd terwijl er niets van hem gevraagd werd. Hij dacht dat hij slim was. Het heeft hem veel kwaad gedaan.’
Het surrealistische verhaal sleept je mee naar een onontkoombare climax. Het is gebaseerd op een ware gebeurtenis: een groot aantal zelfmoorden bij France Telecom.
Claudels boeken hebben altijd wel wat bevreemdens in zich, maar deze is wel erg pessimistisch.
ISBN 9789023463849 | Hardcover | 252 pagina's | De Bezige Bij | maart 2011
© Marjo, 29 juni 2011
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
