Grijze Zielen
Philippe Claudel

Mag je een boek dat landelijke door de pers inmiddels is uitgeroepen tot “de literaire sensatie van het jaar” eigenlijk wel opnemen in het sterk groeiende bestand van recensies dat crimezone inmiddels rijk is? De scheidingslijn tussen literatuur en thrillers is flinterdun aan het worden en bijna niet meer te definiëren. Grijze Zielen van de Fransman Philippe Claudel is absoluut hoogstaande literatuur, maar het prachtige verhaal bevat tevens alle elementen die passen in een diepzinnige en spannende detectiveroman. Tegen de achtergrond van de Eerste Wereldoorlog neemt de auteur je mee naar een Frans provinciestadje dat dicht bij het front ligt en waar de kanonnen vrijwel iedere minuut van de dag te horen zijn. Het contrast is enorm groot, aangezien enorme ladingen gewonden soldaten in het stadje worden afgeleverd terwijl de bewoners zelf hun leven in betrekkelijke veiligheid kunnen doorbrengen. Maar de ellende is niet alleen op het slagveld te vinden, want ook in de kleine gemeenschap gebeuren genoeg dingen die levens kunnen verwoesten. In de winter van 1917 wordt langs de waterkant het gewurgde lichaam gevonden van een tienjarig meisje. Het lukt de plaatselijke politieman niet om de dader te vinden en lange tijd lijkt de moord onopgelost te blijven.

De verteller van het verhaal is de genoemde politieman die twintig jaar later terugkijkt op zijn eigen leven en alsnog probeert helderheid te brengen in de zaak. Daarbij komt ook de zelfmoord aan bod van een mysterieuze onderwijzeres, terwijl eveneens het persoonlijke verdriet van de politieman haarfijn in beeld wordt gebracht.

''Ik heb nog nooit een schoft of een heilige gezien. De dingen zijn nooit helemaal zwart of helemaal wit, alles is grijs. Mensen en hun zielen ook…''. De uitspraak van een vriendin van de politieman, die mogelijk informatie bezat over de dader van de moord op het meisje, maar die door de gezaghebbers in het stadje niet werd geloofd. Of waar in ieder geval niets mee werd gedaan, maar ook op die vraag weet de politieman op oudere leeftijd het antwoord te vinden.

Grijze Zielen is werkelijk een magistrale roman, maar met zeer veel elementen die ook zeer gewaardeerd zullen worden door de liefhebbers van detectives. De spanning die bij het laatstgenoemde genre gewoon is, zal je in dit boek echter niet tegenkomen. Maar wel het speurwerk, zowel naar fysiek bewijs als binnen in de ziel van de toeschouwers. Laagje voor laagje weet de politieman de informatie van alle mysteries af te schrapen, om vervolgens te schrikken van alles wat hij uiteindelijk ontdekt. Ook zijn eigen nachtmerries worden blootgelegd en duidelijk wordt dat zelfs de op het oog meest rechtschapen mensen vaak vreselijke geheimen met zich meeslepen.

Het plot van het boek zit weergaloos verpakt in de laatste pagina’s van het verhaal en doordat de auteur het constant laat schakelen tussen heden en verleden ontstaat er een boeiend en zeer fascinerend geheel. Langs allerlei zijwegen en doormiddel van verschillende – soms op het eerste oog overbodige anekdotes – ontstaat er haast een warme deken van ontroerende woorden die van Grijze Zielen een boek maakt dat de lezer de rest van zijn leven zal bijblijven. Philippe Claudel heeft een klassieker geschreven die door zoveel mogelijk mensen gelezen zou moeten worden en die misschien wel een brug kan slaan tussen verschillende genres. Literatuur wordt toegankelijk gemaakt voor mensen die tot op dit moment alleen maar thrillers en detectives lezen. Maar ook andersom kan deze route nu met groot gemak gevolgd worden en misschien is dat dan wel de grootste prestatie van deze auteur.

ISBN 9023414861 | Paperback | 237 pagina's | De Bezige Bij | juni 2004

© Eric, juli 2004

Lees de reacties op het forum en/of reageer: