Zwarte Mamba
Nadifa Mohamed

Jama wordt geboren is Somalië, begin jaren dertig. Voor zijn geboorte, als zijn moeder hoogzwanger is, kronkelt er een slang om de buik van zijn moeder, een zwarte Mamba. De slang legt zijn kop tegen haar buik en luistert naar het kloppen van het hart van de baby. De moeder van Jama ziet dit als een teken en wil haar zoon “Goode”noemen, wat zwarte Mamba betekend, maar zijn vader is het daar niet mee eens. Het blijft echter haar speciale naam voor hem; Goode, zwarte Mamba. Ze is er van overtuigd dat haar zoon uitverkoren is om een bijzonder man te worden, alle tekenen wijzen erop. Hij is ook nog eens geboren op het hoogtepunt van een wormenplaag, wat betekend dat hij onder de bescherming van vele wijze zal staan, veel geluk zal hebben en alle uithoeken van de wereld zal zien.

Dat Jama alle uithoeken van de wereld zal zien komt in ieder geval uit. Dat hij veel geluk zal hebben niet. Zijn vader, Gure, gaat er vandoor als Jama nog heel jong is. Gure gaat op zoek naar geld voor een beter leven voor zijn gezin, maar hij is een dromer en een avonturier, en ze zien hem niet meer terug. Met zijn moeder belandt Jama in Jemen. Ze wonen daar op het dak van een ver familielid die hen tegen wil en dank omdat dat nu eenmaal hoort, een plekje heeft gegeven. Als Jama ziet hoe slecht zijn moeder behandeld wordt komt hij in conflict met zijn tante en ontvlucht het huis. Hij komt op als straatschoffie op straat terecht met twee vrienden met wie hij door stelen en vechten probeert te overleven. Als hij na een conflict met zijn vrienden terug gaat naar zijn moeder blijkt zijn moeder doodziek en overlijdt kort daarna. Jama wil nu nog maar één ding, op zoek naar zijn vader Gure. De geruchten gaan dat die ergens in het noorden als chauffeur voor de Britten werkt en zo begint een lange reis die hem uiteindelijk 1500 kilometer ver zal voeren.

Overal waar hij komt blijkt zijn vader net weg. Overal waar hij komt blijken er ook clangenoten te zijn, mensen die hem niet kennen maar die hem wat geven om verder te kunnen, of bij wie hij een tijdje blijft. Maar steeds voert het verlangen naar zijn vader hem weer verder. Het is inmiddels begin jaren veertig, Afrika zit vol Italianen en Jama belandt als kindsoldaat in dienst van het Italiaanse fascistische leger om te vechten tegen Brits en Frans Somaliland. Na de oorlog voert zijn reis hem door Somalië, Djibouti, en Eritrea. Hij loopt door woestijnen, belandt in de gevangenis, loopt van Palestina naar Egypte, en uiteindelijk vaart hij als stoker naar Engeland.
Overal waar hij is komt hij stamgenoten tegen, en van tijd tot tijd zijn er ook oude bekenden die zijn pad weer kruisen. Ook de liefde ontmoet hij, al heeft hij met zijn bruid alleen maar de huwelijksnacht waarna zijn reis hem weer verder voert en ze voor jaren gescheiden zijn.

Het verhaal van Jama is los gebaseerd op het leven van de vader van de schrijfster. Zwarte Mamba is haar debuut, en wat mij betreft een goed debuut. Alleen al omdat het mij confronteerde met enkele enorme gaten in mijn algemene ontwikkeling. Ik had namelijk geen idee dat de tweede wereld oorlog ook in Afrika zo’n grote rol gespeeld heeft.

Toch had dit boek niet zo’n inpakt als bijvoorbeeld een boek als “Wat is de Wat” met een soortgelijk thema wél had. Daar kroop de vluchteling bijna in je bloed en onder je huid, en was de beklemming voelbaar, dat had ik bij dit boek geen moment. Maar dat is de lat misschien ook wel meteen heel erg hoog leggen. Misschien is dit juist doordat het iets minder zwaar is wel heel toegankelijk boek voor een grote groep mensen.

ISBN 9789022959749 | Paperback | 320 pagina's | Uitgeverij Orlando | augustus 2010

© Willeke, 04 september 2010

Lees de reacties op het forum en/of reageer: