De achterkant van de zon
Maurits de Bruijn

Dat Maurits de Bruijn kon schrijven, wisten we al sinds zijn veelgeprezen debuut Broer verscheen. De achterkant van de zon is zijn tweede Roman. Was Broer nog deels autobiografisch, het verhaal  van zijn broer die verdween, in De achterkant van de zon duikt de Bruijn in de fictie van onbekende werelden. Letterlijk, want een groot deel van het boek speelt zich in Marokko af. In dit boek wordt er bovendien niemand verloren, maar iemand gevonden… een baby in de woestijn. Al speelt dat verlies als de achterkant van de medaille, of van de zon, als je wilt, bij de grootouders van die baby, toch weer een rol.

Het verhaal is wonderbaarlijk. De ouders van Soufjan vinden in de Marokkaanse woestijn een blanke, blonde baby en haar dode ouders, van wie ze de identiteit niet kennen. Althans dat zeggen ze, maar Soufjan weet, doordat zijn moeder de details van dat verhaal alsmaar verandert, dat de waarheid anders moet zijn dan zij vertelt. De kleine Malika, door Soufjan steevast Mariah Carey genoemd, naar de zangeres die hij bewondert, groeit op in het gezin en is inmiddels een vijftien jarige dame die wil weten wie ze is en waar ze vandaan komt. Ze laat het niet bij dromen, maar gaat daadwerkelijk op zoek naar haar wortels en zet daarmee haar wereld, en uiteindelijk ook die van haar adoptieve én biologische familie, in beweging.

Soufjan is inmiddels taxichauffeur in Marrakesh, leeft in zijn hoofd een droomleven als in de Amerikaanse films waar hij verzot op is, maar zit eigenlijk vast in een leven wat hij niet wil. Hij leeft zijn leven vooral via Malika, voor wie hij grote avonturen wenst en al zijn daden zijn gericht om dat voor haar werkelijkheid te laten worden. Kan ook hij zich los maken van de verwachtingen van de buitenwereld en van de schijnwereld  die hij voor zichzelf geschapen heeft en zijn leven richting en vaart geven?

Ondertussen volgen we op afstand ook een ouder echtpaar in Nederland, hij dementerend, zij worstelend met zijn dementie en het leven dat niet is wat geworden wat ze er van gehoopt en gedroomd had. Hun leven wordt bovendien getekend door het verlies van hun dochter en kleindochter. Met name de passages over de dementerende man zijn treffend beschreven.

‘Huub leidt sinds een paar jaar zijn eigen leven’ zei ik. ‘Is er een breuk ontstaan?’ vroeg ze. ‘Het zou zo maar kunnen dat uw man zich dat over een tijdje niet meer herinnert en weer toenadering zoekt. Gewoon, omdat het gevoel van intimiteit uiteindelijk overheerst. Zolang u niet meer zoekt naar de persoon die hij was, maar accepteert dat hij langzaam in een ander verandert, redt u zich wel.’

Het boek is in deze tijd van polarisatie een oproep tot nieuwsgierigheid. Nieuwsgierigheid naar de ander en zijn beweegredenen. Het verhaal is opgetrokken uit verschillende werelden, verschillende waarheden en verschillende perspectieven. Uit achterdocht en vooroordelen. En toch raken die twee werelden elkaar.

Mensen beïnvloeden elkaars leven. Ze hoeven daar hun best niet voor te doen, het is onlosmakelijk verbonden aan ons mens-zijn. Het kan gebeuren door een ongeluk. Twee auto’s die op elkaar knallen en alles voorgoed veranderen. Mensen die elkaar nog nooit hebben ontmoet en waarschijnlijk nooit hadden leren kennen, als het staal niet op het staal was geknald en een deuk in het lot had geslagen. Een deuk die alleen maar groter wordt naarmate de tijd verstrijkt. Een botsing die de meeste mensen niet overkomt. Zij blijven netjes binnen de lijnen van hun wereld. Laten zich omringen door het veilige pantser van hun auto. Ze zullen nooit weten hoe het voelt om je vlees te laten perforeren door de ander; om een gedachte die niet de jouwe is, toe te laten. Zij laten hun waarheid niet veranderen en blijven onbewogen, alsof dat hun taak is. De wereld bestaat voor het grootste gedeelte uit die mensen, de onaangeraakten.

Het eerste boek van een auteur wordt vaak gezien als het boek wat hij zijn hele leven al móest schrijven, ik denk dat dat bij Maurits de Bruijn zeker het geval was, een tweede boek is de lakmoesproef. Wat mij betreft is de auteur daar met vlag en wimpel voor geslaagd. Het is een boek geworden met meerdere verhalen, perspectieven en lagen en met bij tijd en wijle prachtige passages. De personages komen voor je ogen tot leven en het verhaal is meeslepend. Door de meerdere verhaallijnen en de thematiek van nieuwsgierigheid en verwondering, maar ook door de rode draad van het je leven in beweging zetten versus het leven je laten overkomen, is het boek mijns inziens ook zeer geschrikt voor leeskringen. Gespreksstof genoeg.

ISBN 9789046819968 | Paperback | 206 pagina's | Nieuw Amsterdam | januari 2016

© Willeke, 08 februari 2016

Lees de reacties op het forum en/of reageer: