Marente de Moor
De overtreder
Het is het verhaal over oud-korporaal Vitali Krillov die in de winter van 1985 als grensbewaker van de toenmalige USSR toezag hoe een soldaat deserteerde richting Finland en niet ingreep. Vitali werd gedegradeerd tot soldaat.
Niet deze degradatie speelt een grote rol maar wel een repeterende droom waarin Vitali steeds opnieuw de soldaat ziet vluchten.
Acht jaar later (1993) besluit Vitali deze deserteur op te sporen, hij wil weten hoe het hem vergaan is. Vitali vertrekt naar Amsterdam. Waarom hij naar Amsterdam reist om een iemand te zoeken die over de Finse grens is gevlucht, is voor mij een raadsel. Waarschijnlijk omdat daar zijn neef Ilja woont.
Eenmaal in Amsterdam blijkt dat neef Ilja, een kunstenaar, het niet echt gemaakt heeft. Hij woont met 3 Russen, een Oekraïner, een Spaanse en een Pool in een oud kraakpand aan het einde van de Sint Olofssteeg, aan de rand van de hoerenbuurt. Ilja is een execentriekeling, de Pool, Lech Walesa genoemd door de bewoners, is er nooit enz. enz. Eén vrouw in het pand heeft een bizarre verzameling en aanvallen waarbij ze enorm schreeuwt.
Hierna krijgen we over de Russische immigranten te lezen en hoe zij proberen het hoofd boven water houden.
Vitali gaat 'kunstkaarten' verkopen op het Rembrandtplein en ontmoet daar andere Russische handelaartjes. Hij wordt uitgenodigd bij hen thuis en overal waar hij komt wordt veel wodka gedronken en met nostalgie naar het verleden gekeken. Allen die in het boek beschreven worden zijn, op zijn zachts gezegd, geen vrolijke types.
Eén personage steekt, voor mij persoonlijk, met kop en schouders boven de vele personages uit en dat is Roman, een Rus van 42 die in het het leegstaande voormalige kantoorgebouw van de Koninklijke Hollandsche Lloyd woont, gevestigd aan de Oostelijke Handelskade. De elektriciteit valt steeds uit, de treinen naar het Centraal Station denderen voorbij maar Roman trekt zich daar weinig van aan. Het is zoals het is.
"De treinen sleepten zich schurend voort, het sanitair drupte, borrelde, of hield daar juist mee op, andere dingen sloegen aan terwijl dat niet de bedoeling was, dachten zo de boel spannend te houden. Zou er vanavond licht zijn?
'Nee,' zei Roman tegen de neonbak. 'Dat wordt vast weer een avond met de kaars.' Hij duwde de schakelaar omhoog. Er gebeurde niets. 'Wat heb ik gezegd? Jullie zijn zó voorspelbaar.'
Op zijn kamer was ook geen stroom. 'Ik zou een orgeltje moeten hebben, een muziekdoos,' zei Roman tegen de levenloze cassetterecorder. 'Of een merel in een boom.'
Roman is dus het enige personage die meer uitgewerkt is, je kunt je hem voorstellen en je leert zijn karakter kennen. De rest van de personages komen voorbij en verdwijnen weer, zelfs Ilja is ineens van het toneel verdwenen. Ik heb teruggebladerd in het boek of ik iets gemist had, maar nee.
Vitali zelf blijft ook een onduidelijk figuur, hij onderneemt niets om zijn zoektocht voort te zetten, hij leeft, eet, drinkt en werkt, leert zelfs Nederlands.
Als lezer wordt je meegenomen naar het Rembrandtplein, naar de tunnel onder het Rijksmuseum waar Russchische muzikanten spelen, naar de kinderboerderij en vooral naar avondjes waar veel, héél veel gedronken wordt. Pas na een jaar, dat is ook bijna het eind van het boek, wordt pas echt begonnen met de 'zoektocht' en dit dankzij Vitali's nieuwe vriendin Jessie die hem aanspoort eindelijk eens wat actie te ondernemen. Voor mij is het begin en het eind van het boek, het verhaal over Vitali, de kapstok waaraan De Moor haar verhaal over Russen in Nederland wilde ophangen, beiden zijn ze heel kort en snel geschreven.
Wat mij echter erg stoorde in het boek zijn sommige zinnen... Iemand hier op Leestafel zei al, als dat je eenmaal stoort komt het niet meer goed, en dat klopt. Op de eerste bladzijde staat...
Een paar minuten eerder was zijn gezicht ontspannen geweest en lag het met grote, lamme oogleden in een lijst van zwarte lokken op het hoofdkussen. (alsof alleen dat gezicht daar ligt)
Blz 170 Uit de struiken langs het fietspad klonk het kleine gekrakeel van de voedselketen (Sinds wanneer maakt een voedselketen geluid?)
Of blz 188 "Ondertussen zette de wandklok zich aan het verstrijken van de tijd." (kan een wandklok zich tot iets zetten?)
blz 220.. Hij leek werkelijk op een dekabrist... (Wat is een dekabrist?)
Ook las ik nog over een kachel die hijgend om iets vroeg en 'onkruid dat zich met gebalde vuistjes omhoogwerkte' en ga zo maar door. Deze dingen stoorden me en het kwam inderdaad niet meer goed.
Sommige zaken zijn goed beschreven, zoals de muzikanten bij het Rijksmuseum of, om het over een personage te hebben, Roman. Voor de rest vind ik het een aardig verhaal maar heb het boek wel met moeite uitgelezen.
ISBN 9021433532 | Paperback | 244 pagina's | Querido | 2007
© Dettie, april 2008
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
