Pan
Knut Hamsun

Knut Hamsun heeft terecht een Nobelprijs Literatuur verdiend (1920), onder andere met deze korte roman uit 1894. Het woord “roman” roept wel wat vragen op bij dit proza. Langere gedeelten zijn echt staaltjes van zuivere lyriek, waarbij grootse visioenen afgewisseld worden met kleine details.

Het verhaal gaat over de “relatie” van een officier, Thomas Glahn, met een jonge vrouw uit de plaatselijke gemeenschap, Edvarda. Een “relatie” met vallen en opstaan, ja, men zou zich zelfs de vraag kunnen stellen of er wel van een “relatie” kan gesproken worden. Immers, de dame in kwestie lijkt er eerder een spelletje van te maken. Haar stemming wisselt van dag tot dag, en lijkt heel onvoorspelbaar. Doorheen de lente, zomer en herfst eindigt de verhouding in een anticlimax. Het ik-verhaal wordt afgesloten met bedenkingen van een onbekende derde, die de lezer informeert over wat er na dit jaar met Thomas gebeurde.

Pan is niet alleen de god van de mannelijkheid maar ook van het dierlijke instinct. Noch het ene, noch het andere komen expliciet aan bod, maar zijn wel intrinsiek doorheen het hele verhaal aanwezig, doorheen de symboliek van de natuur.

Of dit boek een (lyrische) fabel kan genoemd worden (Thomas’ hond heet tenslotte Aesopus), laat ik aan de interpretatie van de lezer. Tenslotte biedt elke lectuur een nieuwe visie. Misschien is het wel wat ouderwets (het boek dateert al van meer dan honderd jaar geleden), maar het heeft zeker nog heel wat actualiteitswaarde.

Het boek sluit af met een tekst over het scepticisme in de werken van Hamsun.

ISBN 9789044512861 | Hardcover | 189 pagina's | Uitgeverij De Geus | oktober 2009
Vertaald door Rita verschuur

© Lezer100, 10 september 2012

Lees de reacties op het forum en/of reageer: