Josefina Aldecoa
Geschiedenis van een schooljuffrouw
Aldecoa weet het zo te schrijven dat het lijkt alsof ze zelf de schooljuffrouw was.
Het boek begint met de dag dat de Spaanse Gabriela Lopez afstudeert, ze was net negentien geworden. Bij toeval ziet ze die dag een bruidsstoet voorbij komen.
"Op het moment dat ze langsreden, keek ik naar de bruidegom. Een ernstige jongeman met een zwarte snor, die zijn vastberaden houding accentueerde.[...] Ik weet niet waarom maar ik dacht: 'Het is net of hij ergens anders is.'[...] Net of hij met iets anders bezig is.'
Een paar dagen later las ik het bericht in een krant, maar de namen zeiden me niets "... zijn mej. Carmen Polo y Martinez-Valdés en Luitenant-kolonel D. Francisco Franco Bahamonde in het huwelijk getreden..." "
De namen zeiden haar tóen niets maar deze bruidegom zou grote invloed op haar leven krijgen...
De eerste school waar ze les gaat geven is in een piepklein dorpje met in totaal dertig leerlingen. Maar één leerling kan lezen. Na twee maanden moet ze weg omdat er een vaste onderwijzeres komt. Van haar tweede school herinnert ze zich niets. Haar derde school is in een dorp dat alleen te bereiken is via een smalle kloof en is 's winters van de buitenwereld afgesloten. De school is oud en vies en het eerste wat ze moet doen is de boel schoonmaken en verven, zeer tegen de zin van de locale burgemeester. Opgevoed door een zeer ruimdenkende vader moet Gabriela erg wennen aan de benepenheid van de mensen in het dorp. De pastoor heeft grote invloed op de handel en wandel van de inwoners én het onderwijs. De kinderen weten nauwelijks iets en tonen zich gretig om van alles te leren.
Langzamerhand tonen ook de volwassenen belangstelling en begint Gabriela hen ook les te geven in practische zaken zoals hygiëne.
De droom die ze had, haar kennis delen zodat kinderen nieuwsgierig zouden worden en meer willen leren, lijkt uit te komen. Maar dan wordt ze ernstig ziek. Dit wordt de ommekeer, ze vertrekt uit het dorp en haalt haar akte zodat ze een vaste aanstelling kan krijgen...
In 1928 vertrekt ze naar Equatoriaal Guinea. Ook hier heeft de pastoor grote invloed. Hij klaagt dat de zwarten zo aan hun rituelen blijven vasthouden. Het wordt Gabriela duidelijk dat de blanken daar alleen maar uit zijn op geld. Ze ontmoet Emile een goed opgeleide zwarte man die haar zeer dierbaar wordt. Maar... omgang met een zwarte wordt niet getollereerd... Gabriela moet vertrekken.
Terug in Spanje trouwt ze met Ezequiel en aanvankelijk is ze erg gelukkig. Haar man is eveneens een bevlogen onderwijzer en ze zitten vol plannen over hoe ze het beste les kunnen geven, de geboorte van haar dochter Juana maakt het geluk compleet. Ze genieten van elkaar en hun werk
Maar langzamerhand verandert er iets, aanvankelijk lijkt alles hoopvol en positief. In Spanje is de periode van de Republiek, de verlichting, aangebroken. Het onderwijs wordt zeer belangrijk en er zullen vernieuwingen in komen. Iedereen is opgetogen, ook Gabriela en haar man. Eindelijk kunnen ze hun droom waarmaken, kunnen ze écht les gaan geven met goed materiaal, kunnen ze goed onderwijs geven. Helaas pakt alles heel anders uit.
De bruidegom die Gabriela voorbij had zien komen gooit letterlijk en figuurlijk roet in het eten.
Het is erg knap zoals Aldecoa de sfeer weet weer te geven. Je hebt het gevoel dat ze alles persoonlijk gezien en meegemaakt heeft. De omgeving, het kleine dorp in het achtergebeleven gebied, de natuur, de scholen, de kinderen en de mensen zijn enorm beeldend beschreven, je ziet het voor je. Erg fascinerend én triest om te lezen hoe armoedig het bestaan vaak was in de dorpen en hoe berustend de mensen daar mee omgingen. Hoe ze toch steeds weer van alles wat wisten te maken en dan komt Luitenant-kolonel D. Francisco Franco Bahamonde...
Geschiedenis van een schooljuffrouw is het eerste deel van de trilogie over het leven van Gabriela. Het tweede deel is 'Vrouwen in het zwart', waarin Gabriela in ballingschap gaat in Mexico en haar dochter Juana aan het woord is. In het derde deel, De kracht van het lot, is Gabriela als oude dame weer terug in Spanje, dat na de dood van Franco moderne wegen inslaat.
ISBN 9074622100 | Pocket | 250 pagina's | Menken Kasander & Wigman Uitgevers | 1994
Oorspronkelijke titel: Historia de una maestra vertaling Eugenie Schoolderman
© Dettie, januari 2008
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
