Jonas Jonasson
De 100-jarige man die uit het raam klom en verdween
Jonas Jonasson
Zelden heb ik zo gelachen als tijdens het lezen van dit boek. Voorin staat de volgende opdracht van Jonas Jonasson:
Niemand kon zijn publiek beter boeien dan mijn opa, als hij licht voorovergebogen over zijn stok met zijn mond vol pruimtabak sterkte verhalen vertelde. 'Echt? Is dat waar, opa’ vroegen wij kleinkinderen verbaasd. '
'Wie alleen de waarheid vertelt, is het niet waard om naar te luisteren’, antwoordde mijn opa.
Dit boek is voor hem.
Dat zijn opa hem heeft geïnspireerd dit boek te schrijven is duidelijk want Jonas Jonasson neemt het niet zo nauw met de waarheid. Hij laat de hoofdpersoon, de Zweed Allan Karlsson, de meest vreemde dingen beleven.
Het boek begint op de 100-ste verjaardag van Allan. Allan heeft helemaal geen zin in het verjaardagsfeest dat voor hem georganiseerd wordt in het bejaardentehuis waar hij sinds kort verblijft. Hij besluit om weg te gaan en voegt onmiddellijk de daad bij het woord. Hij opent het raam, klimt eruit en gaat op pad. Alleen jammer dat hij zijn pantoffels nog aan heeft.
Toevalligerwijs komt hij uit bij het busstation. Terwijl hij wacht op de bus vraagt een jongeman hem om op zijn koffer te passen zodat hij even naar het toilet kan gaan (alhoewel de man hier een minder nette bewoording voor gebruikt). Allan is echter met zijn 100 jaar geen braaf oudje: Wanneer de bus arriveert en de eigenaar van de koffer nog op het toilet vertoeft, gaat Allan er doodleuk met de koffer vandoor. Hij hoopt dat er een paar schoenen in zal zitten en misschien ook een hoed. Maar de koffer in kwestie is gevuld met vijftig miljoen Zweedse kronen. De man in het busstation heet Bikker en is lid van de bende Never Again. Met de diefstal van de koffer heeft Allan zich een boel problemen op de hals gehaald.
Allans levensfilosofie heeft hij te danken aan een uitspraak van zijn moeder. Na de dood van zijn vader zei ze de volgende woorden: “Het is zoals het is en het wordt zoals het wordt.” En zo is het maar net vindt Allan. Hij zet zijn reis voort, ontmoet nieuwe mensen en er ontstaat een zeer bont gezelschap. Ondertussen is commissaris Aronsson belast met de zaak rond de verdwijning van de 100-jarige man. Vanwege de inhoud van de koffer en een aantal incidenten met leden van Never Again, waarbij enkelen van de laatstgenoemden per ongeluk het leven lieten, zijn Allan en zijn nieuwbakken vrienden er echter niet op gebrand gevonden te worden.
De hoofdstukken over de 100-jarige Allan wisselen zich af met hoofdstukken waarin het levensverhaal van deze opmerkelijke persoon aan bod komt. Van jongs af aan is Allan geïnteresseerd in explosieven. Dit levert hem een aantal bijzondere baantjes op. De auteur verzint er lustig op los en laat Allan een aandeel hebben in een aantal zeer belangrijke momenten in de geschiedenis van de twintigste eeuw. Aan politiek doet Allan niet. Hij bemoeit zich nergens mee en in zijn hoedanigheid als bomexpert vertoont hij zijn kunsten in diverse oorlogen wereldwijd. Soms loopt hij halverwege een oorlog over naar de andere kant als hem dat zo uitkomt. Allan is immers tevreden met een goede maaltijd en een borrel en is niet kieskeurig met wie hij deze nuttigt. Zo zit hij in de loop der jaren aan de eettafel van bijvoorbeeld Franco, Stalin, president Nixon en Mao Zedong.
Wat heb ik mij vermaakt met dit hilarische boek. Elke keer schoot ik weer hardop in de lach. De grappen zijn gortdroog, alsof de auteur totaal niet beseft hij grappig hij is. Geen wonder dat dit boek in Zweden in de prijzen is gevallen. Wie dit boek nog niet gelezen heeft, heeft iets om zich op te verheugen!
ISBN 9789056723743 | Gebonden | 320 pagina's | Uitgeverij Signatuur | februari 2011
Vertaald uit het Zweeds door Corry van Bree
© Annemarie, 08 september 2011
De 100-jarige man die uit het raam klom en verdween
Een honderdjarige man die uit het raam van het verzorgingshuis waar hij al enkele jaren vertoeft klimt? Wat is dat voor een man? Wat bezielt hem? Alleen al de titel is intrigerend, en het begin van het verhaal maakt je nieuwsgierigheid nog groter.
Het verhaal van Karlsson blijkt een soort roadmovie. Hem overkomen dingen, en daar doet hij niet moeilijk over; zijn levensfilosofie is:
‘Wat gebeurde, gebeurde, en het had geen zin om daar van te voren over te piekeren.’
En zo volgt er een avontuur waarin de meest vreemde figuren zich bij hem aansluiten, terwijl commissaris Aronsson jacht maakt op hen, omdat er in hun kielzog andere mensen verdwijnen.
Terwijl we die avonturen anno nu volgen, neemt de schrijver ons ook mee om het leven van Allan Karlsson van voor hij in het bejaardenhuis belandde, te leren kennen.
Daaruit blijkt dat Allan altijd al bijzondere dingen overkomen zijn. Hij bemoeit zich op eigen wijze met de revolutie in Spanje, hij dineert met Harry Truman, drinkt een kopje thee met Mao, en ook Stalin en Chroetsjov behoren tot zijn kennissen. Hij maakt avontuurlijke reizen en kijkt nergens van op. Zijn nuchterheid leidt hem overal doorheen, anders had hij nu als honderdjarige niet uit dat raam kunnen klimmen. De rode draad is zijn kennis van opblaastechnieken.
‘Allan Karlsson stelde geen merkwaardige eisen aan het bestaan. Hij wilde een bed, voldoende eten, iets te doen en op gezette tijden een slok brandewijn, Als hij dat allemaal kreeg, kon hij bijna alles verdragen.’
‘Allan onderbrak de broers op dat punt met de opmerking dat hij de wereld had gezien en als hij daar iets van had geleerd, dan was het dat de allergrootste en ogenschijnlijk onmogelijkste conflicten op aarde makkelijk voorkomen hadden kunnen worden: jij bent dom, nee, jij bent dom, nee, jij bent dom.
‘De oplossing was vaak samen een fles brandewijn leegdrinken en vooruit kijken,’ zei Allan.’
Het verleden van Allan is een geschiedenis van de twintigste eeuw, geheel uit de losse pols, maar de feiten kloppen. Stalin en Truman hebben dan misschien meer riemen gehad dan de gemiddelde man, zij moesten het net zo goed doen met hetgeen ze hadden. En onze schrijver plaatst Allan achter een van die riemen. De Zweed beïnvloedt de geschiedenis, de relatie tussen de twee grootmachten, hun onderlinge strijd.
Ongeloofwaardig? Ach..het is ontzettend leuk om te lezen en door de vlotte vertelstijl leef je in ieder geval mee met deze honderdjarige, en je begrijpt helemaal waarom hij, zelfs op zijn sloffen, er niet voor terugdeinsde om te ontsnappen aan dat duffe feestje dat men voor hem aan het organiseren was.
Een klein stukje om de heerlijke humoristische schrijfstijl te proeven? Het is een aanrader dit boek, je wordt er vrolijk van!
‘Julius was in het noorden geboren, in Strombacka niet ver van Hudiksval, als enig kind van het boerenechtpaar Anders en Elvina Jonsson. Hij werkte als boerenknecht op de familieboerderij, en kreeg elke dag een pak slaag van zijn vader, die van mening was dat Julius nergens voor deugde. In het jaar waarin Julius vijfentwintig werd, stierf zijn moeder aan kanker, waar hij verdriet van had, en vlak daarna verdween zijn vader in het moeras toen hij probeerde een vaars te redden. Julius had ook verdriet van die gebeurtenis, want hij was gehecht geweest aan die vaars.’
ISBN 9789056723743 | Gebonden | 320 pagina's | Uitgeverij Signatuur | februari 2011
Vertaald uit het Zweeds door Corry van Bree
© Marjo, 11 februari 2011