Harry Oltheten

Toon alleen recensies op Leestafel van Harry Oltheten in de categorie:
Harry Oltheten op internet:

 

Dauw Dauw


 Deel acht uit de bibliotheek over de Eerste Wereldoorlog.
Harry Oltheten schreef na zijn debuut 'Wit licht' een heel ander soort boek waarin het verhaal, meer dan de taal, centraal staat.
Wie het een en ander weet van de Eerste Wereldoorlog heeft misschien ook de verhalen gehoord over de straf voor deserteurs. Zonder pardon en vaak zonder behoorlijke rechtspraak werden zij voor een vuurpeloton gezet. En werd aan de familie van gesneuvelde soldaten nogal eens geschreven over heldhaftige omstandigheden van hun dood, ook al was dat helemaal niet zo, in het geval van desertie kreeg de familie onomwonden bericht over de roemloze, ja zelfs schandelijke dood van hun familielid. Het gebeurde in alle legers, maar de Britten spannen de kroon wat aantal betreft

Het geeft heel duidelijk aan hoe een soldaat gezien werd in die tijd. Hij was geen mens, maar een werktuig. 'Iets' waar de meerdere over kon beschikken en beslissen. Dat er verzachtende omstandigheden konden zijn, dat een soldaat in psychische nood kan verkeren, daar werd volledig aan voorbij gegaan. Weglopen, opdracht niet uitvoeren, het is lafheid en dat betekent de dood.

In dit boek is soldaat Johnny Bridges veroordeeld. Hij wacht in een schuur op de volgende ochtend. Dan zullen andere soldaten voor hem staan en hun geweer op hem richten. Dat soldaten die zo'n vuurpeloton vormen, daarvoor aangewezen door hun commandant, vaak ook slachtoffer zijn, wordt in dit boek duidelijk. In principe weten ze niet wie de dood veroorzaakt, omdat een deel van de geweren geladen zal worden met losse flodders, zonder dat ze weten wie de kogel heeft en wie de losse flodder.
Pete Crawley, hoofdpersoon in het verhaal, maakt deel uit van het vuurpeloton. Lijdend aan slapeloosheid dwaalt Pete die nacht over het terrein, en komt toevallig bij de schuur waar de deserteur bewaakt wordt.
Hij stelt zich voor hoe het moet zijn om te weten dat je niet lang meer te leven hebt.

'Maar toch blijft hij hopen. Toch verwacht hij elk moment dat de deur opengaat en dat de luitenant die het vonnis uitsprak binnenkomt om hem zijn straf kwijt te schelden. En dan is er de angst. Niet de angst die je het vocht uit je poriën jaagt, je mond kurkdroog maakt of je benen wegslaat, maar een allesoverheersend gevoel van paniek die je van tenen tot kruin verlamt. Honderdmaal achtereen ziet hij de twaalf mannen voor zich, zes geknield, zes staand. Honderdmaal ziet hij de lopen, honderdmaal hoort hij het laatste bevel. Hij voelt hoe de kogels in zijn lichaam slaan en zijn vlees openrijten. En hij ziet hoe hij langzaam, als een ledenpop, in de touwen zakt'

Tot zijn schrik herkent hij de deserteur.
Aan de ene kant vindt hij hem aan arrogante rotzak, maar... John was wel degene die hem gered heeft toen hij in het water geduwd werd, terwijl hij niet kon zwemmen. En nu zou de kogel uit zijn geweer zijn redder kunnen doden! Als de volgende ochtend de executie plaatsvindt, wil het lot dat Pete zeker weet dat hij de dood veroorzaakt heeft. Hij kon niet anders dan schieten, maar voelt zich een moordenaar. Het vreet aan hem, maar hij zal er mee moeten leren leven.  En dan pas begint het verhaal. De executie vormt de kern, de gevolgen ervan, de rest.

Het boek bestaat uit vier delen, waarin de executie het eerste deel vormt, de hoofdstukken tellen af in de tijd. In deel twee is Pete terug in Engeland, met verlof wegens een verwonding.
Zijn ervaringen in de oorlog hebben hem duidelijk gemaakt dat hij zijn leven niet door anderen moet laten regelen, maar dat hij de touwtjes zelf stevig in de hand moet houden. Het leven is immers veel te kort. Hij zal terug moeten naar de oorlog.
Deel drie vertelt het verhaal van de weduwe van Johnny. De kersverse weduwe moet leven met een schande, waar zij part noch deel aan heeft gehad. Maar misschien ligt er toch nog geluk in het verschiet?
Voor deel vier heeft Pete brieven geschreven. Brieven over de strijd aan het front, gericht aan de liefde van zijn leven.

Dit veelomvattende boek is aangrijpend, met af en toe een ontspannende noot, als Harry Oltheten zijn personages cricket laat spelen.
Het is een roman, een oorlogsroman, gebaseerd op feiten uit de Grote Oorlog, over de dilemma's van een soldaat, over moed en lafheid, over vriendschap en machtsmisbruik, kortom over alles wat het leven is. Want oorlog maakt pijnlijk duidelijk hoe belangrijk dat leven is.
 


ISBN 9789089601 | Paperback | 160 pagina's | Uitgeverij Dulce et Decorum | oktober 2009

© Marjo, 28 oktober 2009


Lees de reacties op het forum en/of reageer: