Gavriel Savit
De Zwaluwman
Anna was een slim meisje. Haar vader was hoogleraar linguïstiek aan de Jagiellonische universiteit in Krakau. Elke dag van de week spraken ze een andere taal. Anna’s vader praatte altijd honderduit – Anna kon zich geen zwijgzaam moment herinneren - waardoor Anna de verschillende talen goed onder de knie had gekregen. Regelmatig was het huis met kleurrijke gasten gevuld. Iedereen was lief voor haar.
Toen haar vader haar op 6 november 1939 naar Herr Dokter Fuchsmann, een goede vriend, bracht, maakte Anna zich aanvankelijk geen zorgen. Ze wist niet dat alle professoren van de universiteit, op last van het hoofd van de Gestapo, naar een gevangenis waren overgebracht. Ze kon niet vermoeden dat ze uiteindelijk in een concentratiekamp zouden belanden, laat staan dat haar vader het niet zou overleven. Anna was immers nog maar een kind. Een onbezorgd kind in een wereld zonder kwaad. Ze wachtte geduldig op haar vader.
De professor kwam niet terug en Herr Dokter Fuchsmann, die haar altijd zo royaal op koekjes had getrakteerd, wilde niet langer op haar passen. Het leek wel of hij niet meer haar gezien wilde worden. Lange tijd wachtte Anna voor het afgesloten huis waar ze was opgegroeid. Toen ze ten einde raad naar de winkel van Herr Dokter Fuchsmann terugkeerde, leek het wel of hij haar niet langer zag. De enige die haar opmerkte was een lange, magere man in een driedelig kostuum.
De onbekende sprak haar in meerdere talen aan maar Anna weigerde met hem te praten. Toen deed hij iets dat zo wonderlijk was dat Anna haar stilzwijgen verbrak. De onbekende floot een deuntje dat Anna nog nooit eerder had gehoord. Alsof dat nog niet wonderlijk genoeg was, reageerde een prachtige vogel op het gefloten lied. Een zwaluw. Niet veel later streek het dier op de wijsvinger van de onbekende neer. Toen de man vertrok, volgde Anna hem stilletjes.
Vanaf dat moment hoorden ze bij elkaar. Anna en de onbekende. Hij weigerde haar zijn naam te vertellen. Wie een naam had, kon immers gevonden worden. Anna noemde hem de Zwaluwman. Zelf mocht ze haar naam ook niet langer gebruiken. Ze moest het aan de Zwaluwman afstaan, zodat ook zij niet meer gevonden zou kunnen worden. Misschien zou hij het later aan haar terug kunnen geven. Samen vertrokken op een missie. Ze reisden altijd rond en bleven nooit ergens hangen. Volgens de Zwaluwman beschermden ze een uiterst zeldzame vogel die door Wolven en Beren (metaforen voor de Duitsers en de Russen) opgejaagd werd.
In de jaren die volgden ging Anna van haar Zwaluwman houden. Hij was haar vader niet maar toch gaf hij haar de vaderlijke geborgenheid waar ze zo naar verlangde. Hij stond zelfs de komst van een derde reisgenoot toe. Enkel en alleen omdat het Anna blij maakte. De Zwaluwman was een vreemde, gesloten man maar Anna kon zich geen leven meer zonder hem voorstellen. Nog altijd reisden ze van hot naar her, zonder dat Anna precies begreep waarom. Het enige wat haar zorgen baarde was dat de Zwaluwman drie keer per dag een tablet innam. Eerst stiekem, later openlijk. De inhoud van het potje slonk in een groot tempo en het werd steeds moeilijker het opnieuw te vullen.
De Zwaluwman is het indrukwekkende debuut van de Amerikaanse schrijver Gavriel Savit. Een oorlog heeft iets onwerkelijks en dat is precies wat de auteur in zijn boek benadrukt. Volwassen begrijpen nauwelijks wat er gaande is, laat staan dat een kind van zeven het snapt. Anna groeit razendsnel op maar klampt zich tegelijkertijd aan haar kinderlijke onschuld vast.
De Zwaluwman doet aan een sprookje denken. Een sprookje dat liefdevol maar ook grimmig is. Wat is goed en wat is slecht in oorlogstijd? Vervult de Zwaluwman de rol van sprookjesprins of monster? Dit prachtig geschreven en ontroerende verhaal heeft iets betoverends. Het liet me niet meer los. Een juweeltje.
ISBN 9789026329982 | Paperback | 244 pagina's | Ambo|Anthos Uitgevers | juni 2016
Vertaald door Astrid Huisman
© Annemarie, 17 juni 2016
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
