Gestameld liedboek
moedergetijden
Erwin Mortier

Dementie is een ziekte in vele gedaantes en met vele oorzaken. Kort samengevat komt het er op neer, dat de zieke, onomkeerbaar, zijn band met de hem omringende wereld verliest, om uiteindelijk als een hulpeloos, angstig kind te eindigen. Voor familieleden, vrienden, verzorg(st)ers, … is het niet eenvoudig, hier altijd op de gepaste manier mee om te gaan.
In “Gestameld liedboek” brengt Erwin Mortier het verhaal van zijn dementerende moeder. Een verhaal, dat tevens een afscheid nemen is. Aftakeling en verwerking gaan hand in hand. Nochtans worden er geen namen genoemd (slechts één maal valt de naam Nelly”).
Het verhaal begint met een aantal, soms komische gebeurtenissen, die tot het verdict “dementie” leiden. De inleidende scène is gewoon prachtig :

“Mijn moeder heeft me vandaag een stofbeurt gegeven, ze meende dat ik een meubel was. Misschien een ladekast of een oud fornuis.”

In één zin (beloond met de TZUM-prijs in 2009) slaagt de auteur er in, met een kwinkslag, de gevreesde ziekte te omschrijven in zijn onomkeerbare droefheid. Niemand wil het aangekondigde verval aanvaarden. Wie vergeet er al niet eens een woord ? En wanneer is het dan eigenlijk begonnen ? Een belangrijke vraag, waarop niet echt een antwoord te geven valt. En hoe moeten wij er mee omgaan ?

“Het woord voor moeder heet vandaag erosie.”

“dat er een punt komt waarop we zullen moeten besluiten om het lijden op te heffen”

“We zijn doodsbang … voor wat komen gaat”

De auteur heeft niet alleen oog voor de evolutie van zijn moeder en zijn eigen ervaringen, maar ook, heel belangrijk, voor zijn vader. Hij is en blijft, zo lang het enigszins mogelijk is, de eerstelijns verzorger. Voor hem is het een bijna continu afscheid nemen, bij elke fase van de ziekte.

“Ze verandert, zegt hij.”

“Ik ben uit haar weggelekt.”

Formeel uit het verdwijnende geheugen (waarin steeds grotere gaten komen) zich in de structuur van het boek, dat een aantal witte vlekken vertoont. De leegte wordt tot een spiegel van de vergeetachtigheid. Het verhaal vertoont zich aldus zeer gefragmenteerd aan de lezer, en doet bij momenten ook zeer poëtisch aan.
Erwin Mortier brengt met dit boek een ode aan zijn ouders, en dan in de eerste plaats aan zijn moeder. Zij is het tenslotte in de eerste plaats, die hem doorheen zijn hele leven begeleid heeft. De lofzang klinkt soms heel teder, maar soms ook heel rauw.

ISBN 9789023464099 | Hardcover | 176 pagina's | De Bezige Bij | september 2011

© Lezer100, 12 maart 2012

Lees de reacties op het forum en/of reageer: