Erik Bindervoet
De spiegel van de verlichting van de iedereen/ Den spiegel der salicheyt van Elcerlyc
Het is een 15e-eeuwse Nederlandstalige moraliteit of zinnespel. Een toneelstuk van een onbekende schrijver, gedrukt in 1496 in Delft.
Elckerlijc (= Iedereen) wordt door de dood opgehaald om voor God verantwoording af te leggen. Als gunst mag hij iemand meenemen om hem te vergezellen, maar zijn vrienden en familie laten het afweten. Hij spreekt zijn vrienden aan: Duecht (deugd, het goede van de mens), Gheselscap (gezelschap en vrienden), Tgoet (bezit en goederen), Maghe en Neve (vrienden en familie), Kenisse (zelfkennis), Biechte (de biecht), Schoonheyt (schoonheid), Cracht (kracht), Vroetscap (wijsheid)en de Vijf Sinnen (zintuigen). Maar zo gauw zij horen wat hij aan hen vraagt, met de dood meegaan, laten zij hem een voor een in de steek. Alleen de deugd wil wel mee, maar zij is te ziek vanwege langdurige verwaarlozing. De boodschap is: bekeer uw zonden en doe boete, om toegang te verkrijgen tot de hemel.
Het stuk was in de Middeleeuwen populair, en wie weet wordt het dat opnieuw met deze speciale uitgave. Aan de linkerkant van het boek vinden we de oorspronkelijke middeleeuwse tekst, en recht lezen we de tekst zoals die door Erik Bindervoet vertaald is, in modern Nederlands. En daarmee bedoel ik dat het echt de taal van nu is. Plechtstatig vaak, maar toch.
God speelt zijn rol niet meer, die is overgenomen door Natuur. Ook Kerk heeft zijn rol moeten inleveren, die nu vertolkt wordt door Kunst.
DE IEDEREEN
O gij, slecht onvast Goed, gij zijt vermaledijd!
Hoe heb je mij ooit in je net gedwongen,
Valse Judas?
HET GOED
Je bent er zelf ingesprongen.
Laat me niet lachen! Je ging als een trein?
De rijmvorm is behouden gebleven, de strekking van het verhaal ook.
Er is een NAWOORD, heel toepasselijk in eenzelfde stijl: de lezer wordt toegesproken als waren INHOUD, NASLEEP etc personages.
Er wordt uitleg gegeven over het boek, wie de personages zijn, wat de inhoud betekent, het hoe en waarom van de vertaling en er wordt verteld over de gevolgen van dit geschrift. Waartoe het heeft geïnspireerd bijvoorbeeld. Ook is er nog een toevoeging met noten.
Voor een middelbare scholier lijkt me dit een prettige manier om nu eens goed te kunnen lezen wie en wat Elcerlyc precies is, tenslotte is het Middelnederlands erg pittig. Maar niet alleen voor hen is dit boek een aanrader. Het kan voor andere lezers een eerste kennismaking zijn, op een prettige manier (wat is dat nu eigenlijk, die Elcerlyc?), en een herkenning natuurlijk.
Erik Bindervoet (1962) is vertaler, meestal samen met Robbert-Jan Henkes, van literaire werken van onder meer Tarkovski, Mariëngof, Joyce, De Quincey, Stanshall en Shakespeare. Ook treden ze veel samen op bij literaire festiviteiten en publiceren voor diverse tijdschriften.
ISBN 9789076174969 | paperback | 134 pagina's | De Harmonie | november 2016
© Marjo, 3 april 2017
ISBN 9789076174969 | Paperback | 134 pagina's | Uitgeverij De Harmonie | november 2016
© Marjo, 04 april 2017
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
