Ellen Heijmerikx

Toon alleen recensies op Leestafel van Ellen Heijmerikx in de categorie:
Ellen Heijmerikx op internet:
 

Blinde wereld Blinde wereld


Als kind al knaagde er vaak iets aan Kieke, een randje twijfel. Opgroeien bij de Noorse broederschap veroorzaakte verwarring en een gevoel van opstandigheid bij haar. Hoe kan een vader zijn kinderen slaan en het liefde noemen? Waarom is een vrouw de schuldige als een man zich aan haar vergrijpt? Kieke slikte de Bijbelteksten niet, die voor anderen alles verklaarden en zorgen wegnamen. Integendeel. Ze is nooit een volgzaam type geweest en haar gezonde verstand maakte dat ze bij steeds meer gebruiken en regels vraagtekens plaatste. Verzet groeide in haar. Rebellie haast. Het geloof ging haar steeds meer tegenstaan en uiteindelijk besloot ze de broederschap te verlaten.

Nu woont Kieke op zichzelf, op een kamer waar eerst haar broer Job  woonde. Hij heeft de broederschap al eerder de rug toegekeerd. Kieke probeert een nieuw leven op te bouwen. Ze moet zich nu staande houden in een wereld die door de broederschap als slecht wordt bestempeld. En dat zit er diep ingebakken. Af en toe grijpt de angst haar bij de keel. Want nu ze een afvallige is zal ze niet meer in de hemel komen. Haar wacht vergelding voor haar zondes. Gruwelijk zal het zijn. Gelukkig heeft ze Job, haar steun en toeverlaat.

Kieke is rationeel ingesteld. Toch  heeft ze nog vaak moeite zich te verzetten tegen de gedachtes die in haar hoofd zijn geplant. Dat ze zondigt. Haar vader, moeder en jongere zusjes spreken dikwijls de hoop uit dat ze weer terugkeert. Zij hangen het geloof zeer fanatiek aan. Vader vervult zelfs een leidersfunctie. In het begin woont ze dan ook geregeld bijeenkomsten bij. Ze ontvangt veel brieven die haar vanuit de gemeenschap gestuurd worden. Het is nog niet te laat voor Kieke, spreekt uit de brieven. Als ze maar terugkeert, dan komt alles goed. Haar zondes zullen dan vergeven worden.

Een aantal broeders schuift haar de schuld van de zelfmoord van Else-Marthe, het zusje van haar beste vriendin Liv, in de schoenen. Ze stellen dat ze Else-Marthe met haar slechte, wereldse gedachtes bezoedeld heeft. Wat schijnheilig en hypocriet zijn deze broeders. Het is natuurlijk veel eenvoudiger om een “afvallige” de schuld te geven dan om te kijken naar het eigen gedrag. Want aan het gedrag van een aantal van hen schort toch echt wel het een en ander. Else-Marthe is daar het slachtoffer van. Zaken die het daglicht niet kunnen verdragen worden in de doofpot gestopt. Goedgepraat met nog meer Bijbelcitaten. Kieke walgt ervan. Is woedend. Het geeft de doorslag. Kieke maakt zich definitief los.

Een prachtig geschreven boek over hoe iemand verstrikt kan raken in een geloof. Hoe het je identiteit kan afnemen. En over het loslaten van een geloof. Het worstelen tussen datgeen wat je vertrouwd is en het groeiende gevoel van onbehagen. Dat het niet klopt wat er gepredikt wordt. Angst. Want die angst zit er goed in. Ook al maakt Kieke zich los uit de gemeenschap, ze moet leven met het gevoel dat ze een zondaar is en dat ze de gevolgen daarvan zal ondervinden.

Ellen Heijmerikx schrijft op een heel ontwapenende manier. Ze weet mij als lezer te raken door de open en eerlijke manier waarop  ze Kieke haar verhaal laat doen. Hoewel het boek niet autobiografisch is, is ook Ellen opgegroeid binnen de Noorse broederschap en heeft ze deze verlaten. Ze weet waarover ze schrijft en dat heeft ongetwijfeld bijgedragen aan de openhartige sfeer van het verhaal. Dit prachtige, indringende debuut won de Academica Debutantenprijs 2010. De tweede roman van Ellen heet Wij dansen niet.


ISBN 9789046805978 | Paperback | 220 pagina's | Nieuw Amsterdam | september 2009

© Annemarie, 22 november 2011


Lees de reacties op het forum en/of reageer:

 

Blinde wereld Blinde wereld



Uit de Volkskrant: 'Ellen Heijmerikx groeide op ‘in het geloof’, zoals ze het noemt. Haar ouders waren – en zijn nog steeds – lid van de Noorse Broeders, een kleine christelijke beweging met wereldwijd circa 50 duizend leden. Op haar 25ste keerde Heijmerikx de Noorse Broeders de rug toe.'

In dit boek schrijft ze over de jaren bij de Broeders, en vooral ook over de tijd erna. Als je je jeugd hebt doorgebracht in zo'n strenge Gemeente, waar de hypocrisie aan alle kanten van af druipt, dan valt het niet mee om je aan te passen aan de wereld zoals wij die kennen. Ze is jarenlang geïndoctrineerd, en heeft alles gemist wat er in de 'zondige wereld' gebeurd is. Eenvoudige dingen: muziek uit de jaren zestig, ze had het nog nooit gehoord. Een broek: ze had er nooit een gedragen.
Het is onbegrijpelijk dat een gemeenschap als die ze beschrijft kan bestaan! Wat de ouders hun kinderen aandoen! Waar is hier de kinderbescherming, die zich wel druk maakt over een heel verstandig meisje dat de wereld rond wil zeilen??

Kieke, de hoofdpersoon, is ook een verstandig meisje, zij stelt vragen waar niemand een antwoord op kan of wil geven. Haar twijfel aan de soort God die door de Broeders gepredikt wordt, en de onrechtvaardigheid van het verschil tussen broeders en zusters, kan ze niet verwerken. De zelfmoord van de zus van een vriendin geeft de doorslag. Ze stapt er uit, ze wil leven, weg uit die blinde wereld. Als Kieke begint te begrijpen wat sommige andere raadsels te betekenen hadden, valt ook op zijn plaats wat Else-Marthe heeft moeten
doormaken.  Haar ouders proberen haar terug te halen, maar hun wereld is helemaal niet de veilige wereld, zoals ouders die moeten bieden.
'En ik vraag me af waarom ik ze niet mis, die zorgende handen vol vlekken, de broeder- en zusterkring van mijn jeugd, en of dat wel normaal is? Of ik wel normaal ben?'
Ze wordt heen en weer geslingerd. Natuurlijk wil ze haar ouders en vrienden blijven zien, maar hun pogingen haar terug te halen, staan haar tegen. Ze wil vrij zijn en voelt zich schuldig. Schrijnend vind ik het hoe ze zichzelf bevuilt als dat schuldgevoel weer toeslaat. Ze kan ook niet ontkomen aan de Bijbel. Die is haar met de paplepel ingegoten, en flarden tekst borrelen te pas en te onpas op.
Gelukkig voor haar dringt ook haar opa regelmatig haar gedachten binnen. Haar opa, nu overleden, die haar meenam de natuur in om de uil te gaan zoeken. Haar opa die zei 'Laat je niet voor de gek houden, kind, en houd jezelf ook niet voor de gek'


Het verhaal is niet origineel, er zijn meer boeken verschenen met verhalen als deze. Daar moet Ellen Heijmerikx het dan ook niet van hebben. Het is de manier waarop ze het verhaal vertelt, die de lezer boeit. Ze speelt met haar tekst, gooit heden en verleden door elkaar, en vormt op die manier een spanningsboog, waardoor je blijft lezen. Vaak ook maakt ze gebruik van een snelle tekst met korte zinnen.
Maar zoals vaak met debuten: het is haar eigen verleden dat ze hier wegschrijft. Ze zal zich met een tweede, of derde boek nog moeten bewijzen. Om te laten zien dat ze wel wat in haar mars heeft, wat citaten:
Je zou niet denken dat ze hier de man beschrijft die ze haat!

'Ik kom hem tegen op het paadje naar de voordeur. Hij staat met zijn rug naar me toe. Sokken in sandalen. Een colbert met een streepje. Zijn gespierde nek is gebruind door de zon. De forsythia naast hem bloeit.
Honderd gele bloemetjes verstoppen de bel. Maar nog voor hij erop drukt, verschijnt er een hartelijke glimlachende man in de deuropening. Haar donzige wangen blozen.'

'Dan trekt de zon zich terug. De tijd verlaat de klok. Gebaksvorkjes blijven hangen boven appeltaart. Armageddon. Het Laatste Oordeel. De verlorene, gevangen in de kring der wijzen, de vierentwintig oudsten. Zonden kleven aan haar lichaam: een jurk vraagt om aandacht. Zwarte ogen die willen verleiden. Hier is de hoer. De afvallige die de zonde zoekt. Onreinheid bedrijft zonder spijt.'

'Aan de buitenkant van het raam kroop een spin, doelgericht, ondanks de snelheid van de trein. Zijn lijf groeide. Zijn kop met bolle ogen. Een borststuk met gelde poten. Kaken met scherpe tanden beten zich een weg door het glas. Splinters sproeiden over mijn jas, mijn schoenen. Twee harige poten kropen door het gat. Een dik zwart achterlijf met een vurig kruis volgde. Zijn mond krijste: 'Ik ben jouw weg, jouw waarheid en jouw twijfel.'
 


ISBN 9789046805978 | Paperback | 220 pagina's | Nieuw Amsterdam | september 2009

© Marjo, 30 oktober 2009


Lees de reacties op het forum en/of reageer:

 

Blinde wereld Blinde wereld


Ellen Heijmerikx groeide op bij ouders die lid zijn van de Noorse Broederschap. Volgens de flaptekst is dit "een uiterst religieuze groepering die meent het enige ware geloof te belijden; de rest van de mensheid is blind en zal bij de terugkomst van Jezus onverbiddelijk terechtkomen in grote verschrikkingen. Wie uit de gemeenschap treedt, zal verstoten worden"
Ellen Heijmerikx is in de jaren tachtig van de vorige eeuw uit deze gemeenschap getreden en heeft nu een roman geschreven over een gezin dat lid is van deze broederschap en waarvan de kinderen later uittreden.
Er zitten enkele overeenkomsten tussen het leven van Ellen en Kieke, het hoofdpersonage van het boek. Beiden groeien op in Beverwijk en beider ouders zijn lid van de Noorse Broeders. Toch stelt Ellen dat ze een roman heeft geschreven en niet haar levensverhaal.
 
Het verhaal begint met Kieke, die net uitgetreden is en op zichzelf woont. Zij krijgt de schuld van de zelfmoord van Else-Marthe, de zus van haar opstandige vriendin Liv. Kieke heeft Else-Marthe teveel beïnvloedt, zo wordt gezegd. Kieke weet dat deze beschuldiging onzin is en probeert het zich niet aan te trekken, zoals ze met zoveel beschuldigingen probeert.
Het boek is afwisselend in heden (1983) en verleden geschreven (vanaf 1969).
En zo lezen we hoe Kieke opgroeit in een benauwende wereld, die alle aardse dingen verwerpt zoals radio, tv, pick-up etc. Als meisje mag ze geen broeken dragen en moest ze lang haar hebben, weliswaar in een staart of gevlochten. Kort haar was uit den boze. Ze mocht niet op straat spelen, niet met kinderen van school (die kwamen uit de slechte buitenwereld) Verjaardagen mogen wel gevierd, Kerst ook maar Sinterklaas niet, want dat is namelijk een leugen en we willen onze kinderen niet voorliegen.
Er wordt ook regelmatig geslagen, vooral broer Job is vaak het slachtoffer. Vader is wreed, hij slaat graag onder het mom dat hij doet wat in de bijbel staat, je moet je  zoon tuchtigen. Voor zijn plezier schiet hij ook dieren neer. Eén keer is Kieke getuige van het zomaar neerschieten van een meeuw. Deze meeuw begraaft zij en vanaf die tijd is deze meeuw haar innerlijke symbool voor de afkeer die zij voelt voor haar vader.

Kieke mag alleen met kinderen spelen die ook in het geloof waren, als je met niet gelovigen omging dan werd je vrienden met de wereld, die natuurlijk slecht is. Langzamerhand komt bij Kieke het besef dat veel dingen niet kloppen. Maar alleen die gedachte is al vreselijk.
Seks is taboe, wel weet Kieke dat de vrouw de man altijd terwille moet zijn. Als dat niet zo is dan wordt de 'onwil' besproken binnen de broederschap. Kieke ontdekt dat er binnen de Broederschap sprake is van incest en seksueel misbruik. Kieke is geschokt en wil dit bespreken met enkele Broeders, maar alles wordt  goedgepraat.  Met recht een Blinde wereld.

Kieke treedt uit, op advies van haar broer die al uitgetreden is. Job is daarna veel gaan drinken. Voor Kiek gaat er een wereld open. Ze gaat uit, koopt haar eerste spijkerbroek en T-shirt (ze is dan 20) en heeft haar eerste liefdesavontuurtje. Bij de mensen van de broederschap is ze niet meer welkom, haar ouders ziet ze zelden meer. En mocht ze iemand zien of spreken dan wordt steeds opnieuw geprobeerd haar weer terug te winnen. Het duurt heel  lang voordat ze zich echt vrij voelt om te doen en laten wat ze wil.
 
Het is een schrijnend verhaal maar wat heel knap is van Ellen Heijmikx is dat ze niet beschuldigend schrijft.
In een interview in de Volkskrant wordt haar dit ook gezegd:
Je straalt geen wrok of woede uit. Hoe kan dat?
‘Waar ik wel boos over ben, is dat de broeders mij mijn natuurlijke ontwikkeling als meisje hebben afgepakt. We mochten niet met jongens omgaan. Seks werd tot iets ranzigs gemaakt. Daar voel ik boosheid over. Maar ergens droegen de broeders ook een grote oprechtheid in zich. Ze kozen voor een sober bestaan. Ze probeerden zonder zonde te leven. Daar kan ik wel respect voor opbrengen. [..] Dit boek is overigens geen afrekening. Ik heb een mooie roman willen schrijven. Dat het over de Noorse Broeders gaat, komt omdat die wereld zolang de mijne is geweest.’ […]
In datzelfde interview vertelt Ellen Heijmerikx dat ze sinds ze de Noorse Broeders de rug heeft toegekeerd, bezig  is  met ‘het gat te dichten’, zoals ze het noemt. Ze wil inhalen wat ze de eerste kwart eeuw van haar leven heeft gemist doordat ze geen tv keek, krant las of radio luisterde. Ze wist niet hoe The Beatles klonken, dat John F. Kennedy vermoord is. Zelfs van Pipo de Clown had ze nog nooit gehoord.
In hoevere je dit een roman kan noemen weet ik niet. Er staat veel in wat Ellen zelf ervaren en gezien heeft alleen laat ze Kieke dat vertellen. Daardoor kan ze denkelijk 'spelen' met de personages en de volgorde. Het wordt zo voor Ellen een afstandelijker verhaal en kan ze het in een  literaire vorm gieten, wat haar dan ook prima gelukt is. Het is een goed geschreven boek en een indrukwekkend verhaal. Voor mensen die geïnteresseerd zijn in geloven en geloofsbeleving is het boek helemaal een aanrader.
 


ISBN 9789046805978 | Paperback | 220 pagina's | Nieuw Amsterdam | september 2009

© Dettie, 08 oktober 2009


Lees de reacties op het forum en/of reageer: