Ben Bouter
Oorlogshelden
‘Ik houd niet van gestolde waarheden, verpakt in dogma’s met een heilig zegel erop. Waarheden zijn me iets te vaak herzien. Of eigenlijk, iets te weinig. Waarheden zijn onhoudbare kletskoek, ik heb het te vaak gezien. Uitroeptekens worden zelden vraagtekens. Waarom hebben we de moed niet om te zeggen dat we het gewoon niet weten? Is dat niet de enige waarheid?’
De jaren zestig. De oorlog suddert nog wat na, een nieuwe tijd breekt aan. Een andere soort vrijheid ontstaat, oude normen en waarden worden losgelaten, oude zekerheden dreigen te verdwijnen. Ook voor Peter, een intelligente jongen met een streng protestantse vader. Mede omdat ze in een katholiek dorp wonen, ziet hij hoe andere mensen anders denken en leven en dat roept de nodige vragen op. Aanvankelijk stelt hij die alleen om te begrijpen, waarom zit de wereld in elkaar zoals dat lijkt te zijn? Hij wil best geloven dat het waar is wat zijn vader zegt, maar waarom kan hij het dan niet uitleggen?
Was hij moslim geweest als hij in Egypte was geboren?
Kan een mens weten wat de Waarheid is?
Waarom laat God de mens aan zijn lot over?
Wat is dat eigenlijk het Lot, enz, enz.
En naarmate hij minder antwoorden krijgt en dus verder gaat zoeken in boeken van denkers van allerlei allooi, begint hij er van overtuigd te raken dat begrijpen niet kan. Zijn vader zegt dat hij moet aanvaarden: ‘geloven heeft niets met weten en vragen te maken.’
Maar juist dàt wil Peter niet accepteren. Bovendien ontdekt hij bij toeval dat diezelfde vader, die zijn mond zo vol heeft van dienen en geloven, wèl de vader is van zijn - katholieke!- buurmeisje. En er gaan geruchten dat hij in de oorlog mensen verraden heeft.
Peter is dol op halfzus Nel, die achttien jaar ouder is. Zij trouwt met een toneelspeler, die Peter aanspoort om ook naar de toneelschool te gaan. Peter weet het niet. Hij heeft zoveel mogelijkheden. En zijn vragen worden nog steeds niet afdoende beantwoord, al vreet hij boeken en heeft hij leraren die hem stimuleren en meedenken. Intussen is de verhouding met zijn vader er niet beter op geworden, en blijkt die ook nog zwaar ziek te zijn. En is er op de achtergrond nog steeds die oorlog: wat is er waar van die geruchten? Ook dat wil Peter weten.
De lezer ook, want die is tussen alle zielenroerselen en gewetensvragen waar Peter mee worstelt ook geconfronteerd met stukken tekst in cursief, die gaan over Heydrich, de bedenker van onder meer de gaskamer, en zijn ambities om de Endlösung goed aan te pakken. Ook is de titel van het boek nog steeds niet duidelijk.
Als Peter met Nel mee mag naar Tsjechië, vallen de stukken in elkaar, en worden in ieder geval de praktische vragen beantwoord.
Een roman over preutsheid en strak fatsoen, over opgroeien in de woelige en verwarrende jaren zestig, over schuld en nog veel meer. Er worden heel wat thema’s bij de kraag gevat, waarvan geloof de meest belangrijkste is. Ook is er de smeulende seksualiteit van een nieuwsgierige jongeman, als in een wordingsroman. Samengevat: dit boek gaat over het Leven, met alles wat daar bij hoort.
Ben Bouter weet deze filosofische vragen goed te mixen met een soort plot op de achtergrond, zodat het nooit saai wordt. De naadloze overgang tussen de verschillende personages als vertelperspectief helpt de lezer de aangehaalde kwesties van meer kanten te bekijken.
Hij haalt er vele beroemde voorgangers bij zoals Spinoza, Thomas van Aquino, maar ook Shakespeare en Marnix Gijsen. De maatschappijkritische toespeling op Max Dendermonde met zijn boek ‘de wereld gaat aan vlijt ten onder’ lijkt precies toegesneden op deze tijd. Wie geïnteresseerd raakt in de thematiek van dit boek wil ongetwijfeld ook meer van de aangehaalde schrijvers en denkers weten! En dan blijkt uit het naschrift dat een groot deel van het verhaal op waarheid berust. Van Heydrichs verhaal wisten we dat wel, maar ook het verhaal van Peters vader is gebaseerd op ware gebeurtenissen. Dat geeft nog iets extra’s mee aan een toch al boeiend boek.
ISBN 9789048422876 | Paperback | 262 pagina's | Uitgeverij Free Musketeers | februari 2012
© Marjo, 14 juni 2012
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
