Ben Bouter
Feliz en de vergeten kinderen van Andaluz
De vierenvijftigjarige gerenommeerde acteur Bob Boom krijgt een telefoontje. De beller, een jongedame, citeert de zin die Boom nu al zo’n honderd keer uitgesproken heeft op het toneel. ´Ik besloot blind te zijn. Ik wil mezelf niet meer zien, niet door de ogen van anderen.´ Voor hij het beseft heeft hij al een afspraak gemaakt. Na de laatste voorstelling houdt alleen dat hem nog bezig: wat voor meisje is dat? Wie besluit er nu om de rest van haar leven blind te zijn? Op het moment dat hij haar ziet, weet hij: zijn leven gaat veranderen.
Tevoren had hij al wel eens gespeeld met de gedachte om eens wat vastigheid in zijn leven aan te brengen. Een vaste partner. Hij heeft er tenslotte de leeftijd voor. Maar de relatie met Victoria, de vrouw met wie hij al jaren een goede vriendschap heeft, lijkt platonisch te blijven.
Nu raakt hij in de ban van de mooie, jonge vrouw met wie hij een afspraak heeft. Zij vraagt zijn hulp bij een experiment dat ze in het kader van een afstudeerproject wil doen: kan zij een lijkend portret tekenen van iemand die ze zelf niet kan zien, maar die zichzelf beschrijft in een interview?
De stelling is dat het beeld dat iemand van zichzelf heeft, niet overeenkomt met de werkelijkheid. Boom vraagt zich nauwelijks af hoe zo’n experiment uitgevoerd kan worden, hij was al om toen hij haar zag. En hij laat zich naar Frankrijk meevoeren. In een kasteeltje ontmoet hij raadselachtige personen: Jan-Pieter, een dubieuze schilder en Desirée (what’s in a name?) een jongedame die op zoek is naar haar moeder.
Hij heeft gelijk: zijn leven verandert. Hij komt tot het schokkende besef dat ook zijn zelfbeeld niet overeen stemt met de werkelijkheid. Nu hij is ingegaan op het voorstel van Feliz, heeft hij niets meer in de hand. Voor de anderen is hij een klankbord, zij werpen hem hun leven voor de voeten. Niets is meer zeker: wie zijn die mensen? Wie is hij zelf? Wie spiegelt hier eigenlijk? Jan- Pieter confronteert hem met de schijnwerkelijkheid: hoe weet je of een schilderij echt is? Maakt een handtekening een schilderstuk per definitie mooi?
Als wijn uit een fles komt met een bepaald etiket erop, weet je dan zeker dat dat ook de drank is die je nuttigt? Maakt het wat uit dat je nooit zult weten of de persoon Shakespeare ook de schrijver van een stuk is? Zelfs: als Bob Boom een slechte dag heeft, is het stuk dat hij speelde toch goed, alleen omdat hij een beroemd acteur is?
Ben Bouter vertaalt deze thematiek ook naar het katholieke geloof, naar een van de vreselijke daden die in naam van het geloof begaan zijn. Is datgene dat je in naam van een overtuiging doet, automatisch ethisch juist?
Onder dictator Franco werden vele kinderen gestolen en illegaal geadopteerd door de heersende klasse. Nonnen haalden kinderen bij hun moeder weg terwijl ze hen vertelden dat het kind gestorven was. Zij brachten die kinderen onder in ‘goede’ katholieke gezinnen. Velen zullen het te goeder trouw gedaan hebben: kinderen van ongelovige ouders konden nooit in de hemel komen. Maar ook kinderen van ouders die geen Franco-aanhangers waren, werden weggehaald. En niet alleen vanwege de goede zaak, ook menig portemonnee werd gevuld. Daar ging de ethiek al de mist in.
In het verhaal is Desirée een van de vergeten kinderen. Met hulp van Bob wil zij proberen haar moeder te vinden.
De ingewikkelde thematiek van deze roman zet aan tot reflectie. Jawel. Terwijl het verhaal netjes afgerond wordt, ontkomt de lezer er evenmin aan. Wat zien wij dan wel als we in die spiegel kijken?
Het blijft me verbazen hoeveel schrijvers er in Nederland ondergewaardeerd blijven. Ben Bouter is er een van. Ook deze vierde roman heeft me van begin tot einde geboeid. Het is misschien wonderlijk om de problematiek van de vergeten kinderen in eenzelfde boek aan de orde te stellen als het thema van wat werkelijkheid eigenlijk is, maar Bouter weet dat heel aannemelijk te vertellen.
Hij bedenkt en doet dat toch maar: een historisch gegeven verklaren – en zeker niet goedpraten! – aan de hand van een psychologisch experiment.
ISBN 9789461539045 | Paperback | 252 pagina's | Uitgeverij Aspekt | maart 2016
© Marjo, 21 januari 2016
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
