Arthur Japin
De overgave
Door drie families wordt Fort Parker gebouwd maar op 19 mei 1986 wordt dit fort aangevallen door de Comanches. Velen werden gedood en enkele kinderen meegevoerd. Grootmoeder Sallie (Granny) wordt vreselijk mishandeld maar overleeft de aanslag, wel heeft zij gezien hoe haar geliefde man en enkele familieleden op een gruwelijke manier omgebracht werden.
Japin vertelt het verhaal gezien door de ogen van deze Granny. Haar aanvankelijke vriendelijke houding ten opzichte van de indianen is omgeslagen in pure haat. Granny heeft moeite met het enorme gemis van haar geliefden en vrienden maar mist bovenal haar kleinkind Cynthia Ann met wie ze een speciale band had. Zij zal en moet haar (klein)kinderen terugvinden en dat geeft haar de moed en de kracht om de geleden verschrikkingen aan te kunnen. De zoektocht is haar drijfveer, haar reden van bestaan, en het zal een jarenlange zoektocht worden.
Het boek begint met de komst van Quanah de leider van de Comanches, hij staat op het punt het reservaat in te gaan. De blanken hebben na 400 jaar uiteindelijk de indianen klein gekregen. Voordat hij het reservaat in gaat wil hij Granny spreken. Het kost Granny enorm veel moeite om hem te ontvangen, alle haat en geleden ellende komt boven maar toch wil zij hem spreken en zien en zij heeft daar zo haar redenen voor. Zij wil haar verhaal aan hem vertellen maar… zij is ook de enige die hem nog iets over zijn moeder Cynthia Ann kan vertellen… Quanah, een van de zo gehate Commanches is namelijk het kind van Cynthia Ann. Zij vertelt hem, in de ik-vorm, over haar zoektocht en haar dromen. Ze vertelt hem over de haat die ze voelde:
"Haat is een wanhopig soort houvast. […] Niks is zo onwrikbaar als wraak […] Vergeten, denk je, is verraden. Die woede is het laatste wat je nog hebt."
Zij vertelt hem wat ze zou doen als ze Cynthia Ann zou terugvinden. Welke dromen zij daarover had. Maar deze dromen bleken een illusie…
Aanvankelijk vertelt Granny alles zeer grimmig en aanvallend. Ze weet dat ze gezien wordt als 'een prikkelige oude cactus', onbenaderbaar, keihard. Maar deze onverschrokkenheid, 'hardheid' heeft haar overeind gehouden. In de loop van het gesprek met Quanah komt wel het besef wat hij en zijn volk te verduren hebben gehad. Zij werden op zeer wrede wijze van hun land beroofd. Enorme aantallen indianen werden zonder pardon neergeschoten. Toch heeft ze moeite haar begrip hiervoor hardop te zeggen. Ook omdat de haat haar bestaan was:
"Die jarenlange haat, als die wegvalt, wat moet daarvoor in de plaats komen? Want vergis je niet, er blijft gewoon een gat achter."
Quanah heeft gestreden voor zijn naasten, Granny voor de hare. Beiden hebben moeten inzien dat door egoïstisch hún zin door te drijven en doorgaan tot het uiterste, zou betekenen dat dan echt alles verloren is. Zij hebben zich moeten overgeven en uiteindelijk elkaar, de blanke vrouw versus de indiaanse man, vergeven.
Japin heeft een aangrijpend en boeiend verhaal geschreven. Het verhaal van Granny wordt afgewisseld met korte verhalen van de kant van de Comanches. Granny is een mooi uitgediept karakter. Hij heeft een vrouw neergezet die diep geleden heeft maar op een mooie, soms bijna laconieke manier haar verworven inzichten weet te verwoorden. Ondanks de gruwelen, waarvan Japin zelf vermeldt dat hij niet eens alles op kon schrijven, sleept het verhaal je mee. De nurkse en onverschrokken Granny dwingt respect af, zij zal me nog lang bijblijven!
ISBN 9789029565295 | Hardcover | 366 pagina's | De Arbeiderspers | november 2008
© Dettie, 14 februari 2016
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
