Anne Baaths
Dochters van Europa
een familiegeschiedenis
Die vlucht luidt het begin in van een tijdperk waar niets nog is zoals voorheen. Elke vrouw (en dus elke generatie) in het verhaal levert een gevecht met zichzelf en met de maatschappelijke context waarin ze terecht is gekomen. Een gevecht voor de liefde ook, want dat blijkt in die familie niet evident. Meer dan één generatie raakt een geliefde en een hoop onschuld kwijt aan de oorlog. Het verhaal van de vrouwen is tegelijkertijd ook het verhaal van een onrustig Europa, van een heel nabije geschiedenis. Dat aspect komt in het boek erg duidelijk naar voren en geeft het een zekere meerwaarde.
Qua stijl ben ik echter niet zo overtuigd. Ik vind het nogal wisselvallig in ritme. De proloog is een scène die mooi wordt uitgediept (hoe Amalia een gearrangeerd huwelijk ontvlucht en ervandoor gaat met haar grote liefde Nicolai, die helaas niet over de juiste titels beschikt en op basis daarvan te min is voor haar familie. Op het einde van die scène gaat het allemaal ineens erg vlug, alsof de auteur het even beu is en de rest maar snel aframmelt. Ik vond dit een beetje ergerlijk, maar nog te verdedigen voor een proloog.
Helaas komt dat procédé meermaals in het boek voor: fijn uitgewerkte stukken die zich chronologisch binnen een korte tijdspanne afspelen, en dan ineens een soort grove hardloopwedstrijd over andere delen. Jammer vind ik dat.
Ook het laatste deel vind ik niet erg overtuigend op het gebied van stijl. Het was inderdaad beter tot zijn recht gekomen in een apart boek, want ik vind ook dit deel nogal haastig overkomen, terwijl dat niet de bedoeling kan zijn. Toch lijkt Baaths me een beloftevol schrijfster, mits ze in toekomstig werk beter doseert.
ISBN 9789063065898 | Paperback | 387 pagina's | Davidsfonds Uitgeverij | maart 2009
© Elvira, 29 oktober 2009
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
Dochters van Europa
een familiegeschiedenis
Behalve een reis door de tijd is het ook een reis door Europa.
Amalia Tichkevitsch is de betovergrootmoeder, ze is gravin, en onderworpen aan de zeden en gewoonten van de adel. Maar ze is een eigenzinnig meisje, en ze wil niet trouwen met de man die haar vader heeft gekozen. Ze loopt weg met haar geliefde, Nicolai, en gaat wonen in een dorpje dat nu in Polen ligt. Hun dochter trouwt met een Duitser. Het levensverhaal van hun dochter Maria vormt het eerste deel van het boek. Later volgen de verhalen van Johanna, Jacqueline en Anne, die ons via Duitsland naar België voeren. Naar nu.
De verhalen vormen ook de geschiedenis van Europa: de Russische revolutie, de tweede wereldoorlog, en daarna de verschillende verbonden tussen landen, de vorming van het Europa dat we nu kennen. Anne Baaths geeft aan het begin van een hoofdstuk steeds even in het kort de stand van zaken aan. Heel prettig.
Toch begint de aandacht wat te verflauwen op het moment dat we in de hedendaagse geschiedenis komen. Ik denk dat het komt omdat ze een verhaal vertelt dat op de vlakte blijft. Het zijn meer feiten waarom heen een verhaal gemaakt is - dat overigens deels ook fictief is. De personages komen niet tot leven. Dat is niet erg als de manier van leven en de achtergrond totaal anders is dan die van de lezer, maar zo gauw we in de moderne tijd komen gaat het wel een beetje vervelen.
In het laatste deel wordt het verhaal persoonlijker, niet gek natuurlijk als je bedenkt dat dit deel grotendeels autobiografisch getint is. Maar is het niet consistent meer met de eerste delen. Ik begrijp dat ze ook dit verhaal wilde vertellen, maar misschien had ze dat beter een andere keer gedaan? Maar om met een positieve noot te eindigen: het verhaal van haar voormoeders is heel interessant!
ISBN 9789063065898 | Paperback | 387 pagina's | Davidsfonds Uitgeverij | maart 2009
© Marjo, 14 juli 2009
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
Dochters van Europa
een familiegeschiedenis
Wie of wat zijn dochters van Europa?
Het zijn stuk voor stuk vrouwen die wel de geschiedenis maar niet de toekomst ondergingen. Ze maakten wat ervan te maken viel. Sleepten zich door oorlogen, verkrachtingen, dictaturen en occasioneel ook eens een chique bal. Ze overleefden op wilskracht of koppigheid en een enkele keer op puur zelfmedelijden.
Ogenschijnlijk hebben ze niets met elkaar gemeen. Ze dragen niet dezelfde naam, delen geen gelijkaardige karaktertrekken, zijn niet in dezelfde streek of hetzelfde land geboren en slechts zelden konden ze met elkaar overweg. Maar ze deelden wel hetzelfde bloed terwijl de ene generatie de andere droeg en liet opgroeien. Dat bloed liet hen voelen wat het was om ‘Europeaan’ te zijn lang voordat hun tijdsgenoten dat beseften.
Anne Baaths moest dit boek schrijven en dat is ook wel voor te stellen als je deze familiegeschiedenis leest. Vier generaties vrouwen die een strijd om het bestaan voeren.
Het verhaal begint in Birzai, Rusland (nu Litouwen), maart 1871. Gravin Amalia Tischkevitsch verlaat 's nachts haar ouderlijk huis omdat ze niet wil trouwen met haar neef Felix maar verder wil met Freiherr Nicolai Bartachevitsch, een man die niet van hun stand, geen oeradel, is. Met hem vlucht ze in zuidelijke richting. Ze trouwen en vestigen zich in Kapytnik, Rusland, een klein dorpje aan de grens met Pruisen. Het wordt een gelukkig huwelijk waaruit dochter Evelyne voortkomt. Deze dochter kon in alle vrijheid haar echtgenoot kiezen en dat werd Frieherr Alexander von Gert. Dit stel krijgt vijf kinderen, drie dochters en twee zonen, waarvan Maria de middelste dochter is. De overgrootmoeder van Anne Baaths.
Deze trouwt in 1914 met Ivan Bartachevitsch, die twee dagen na hun huwelijk weer terug moet naar de kazerne. Gelukkig krijgt hij regelmatig verlof en zo kan het gebeuren dat Maria zwanger raakt. Helaas voor Maria verklaart Oostenrijk de oorlog aan Servië en Ivan moet naar het front en sneuvelt daar.
Maria bevalt van een dochter Filomena, kortweg Franja genoemd. Maria woont bij haar ouders.
Na het aftreden van de tsaar moet de familie vluchten, iedereen van adel is verdacht. De familie neemt een nieuwe naam aan, Von Hert, en vestigen zich in Alexandrovka waar ze een onopvallend leven leiden.
Maria gaat samenwonen met Peter Brede, een (getrouwde) Oostenrijker. Uit deze relatie worden tien (erkende) kinderen geboren o.a. Johanna (1920), de oma van Anne Baaths. De geschiedenis herhaalt zich, ook Johanna zal een oorlog moeten ondergaan. Zij is verloofd met Arlov, haar grote liefde, maar helaas ook hij sneuvelt. Later gaat zij samenwonen met de (getrouwde) Henri... Dochter Jacqueline wordt geboren, de moeder van Anne.
De verhalen over Amalia, Maria en Johanna zijn erg fascinerend. Ze geven een goed beeld van het toenmalige Europa. Je zou het gedeelte over deze drie vrouwen een historische roman kunnen noemen. Anne Baaths heeft hiervoor grotendeels haar fantasie moeten gebruiken om te kunnen weergeven hoe de gevoelens van deze vrouwen moeten zijn geweest (elk verhaal wordt in de ik vorm verteld). Maar hoe meer we naar de huidige tijd gaan hoe meer zij de familiegeschiedenis mondeling heeft kunnen natrekken. Ze hoeft dan haar fantasie minder te gebruiken en dat doet het verhaal geen goed.
Het autobiografische verhaal van Anne lijkt niet te passen in dit boek. Haar verhaal gaat over haar strijd om te worden geaccepteerd als volwaardig mens ondanks haar handicap, ze mist namelijk een onderarm. Anne vertelt hoe mensen haar behandelen alsof ze ook geestelijk gehandicapt is en hoe ze langzamerhand over haar gevoelens van minderwaardigheid heen komt.
Net als Marjo in haar verslag zegt, het was beter geweest hier een apart boek van te maken, hoe boeiend het ook is, omdat het onderwerp heel anders is dan de rest van het voornamelijk historische boek.
De rode draad is natuurlijk de strijd van deze vrouwen tegen alle beproevingen die zich in hun leven voordeed en die strijd is indrukwekkend.
Al met al wel een boeiend boek om te lezen.
ISBN 9789063065898 | Paperback | 387 pagina's | Davidsfonds Uitgeverij | maart 2009
© Dettie, 14 juli 2009
Lees de reacties op het forum en/of reageer: