Ben Moore
Hallo daar
Ben Moore
Ik ben altijd wel geïnteresseerd geweest (en nog steeds) in het ontstaan van het heelal en met name de ontwikkeling van de aarde en het leven daarop. Ik vind het echter wel heel lastig de begrippen die bij dit onderwerp horen te onthouden. Het boek van Moore houdt daar rekening mee want hij heeft achterin een verklarende woordenlijst opgenomen, zodat, telkens als je een woord opnieuw tegenkomt en je weet niet meer wat het precies betekent, je achterin kunt kijken hoe het ook alweer zit. Dat maakt het boek van Moore ook zeer leesbaar voor degenen die niet zo zijn ingeburgerd in de begrippen van dit onderwerp.
Het boek is opgebouwd rondom het concept leven. Hoe is het ontstaan, wat bedoelen we eigenlijk met het begrip leven en wat moeten we ons dan vervolgens voorstellen bij buitenaards leven. Het eerste hoofdstuk met de titel Een planeet voor ieder van ons vond ik het meest moeilijk om te lezen. Dit hoofdstuk gaat over het ontstaan van het heelal en het ontstaan en de plaats van de aarde in dat heelal. In eerste instantie dacht ik daarom dat dit boek toch te moeilijk zou zijn. Ik heb doorgezet en dat was goed, omdat het boek van Moore heel duidelijk geschreven is en mij veel heeft geleerd.
Het tweede hoofdstuk gaat over hoe leven precies gedefinieerd kan worden en dat is voor mij toch meer voorstelbaar en invoelbaar dan het verre heelal. Rond 1860 met de ontdekking van de fundamenten voor de celtheorie is men in de wetenschap letterlijk tot de kern van het leven doorgedrongen. Dit kwam door het inzicht dat cellen de elementaire eenheden van het leven zijn. Dit gebeurde ongeveer gelijk met de publicatie van Darwins boek On the Origin of Species, waarin hij, zoals nu bij bijna iedereen bekend, de diversiteit van de soorten verklaart door een natuurlijk selectieproces. Met de latere ontdekking van de mechanismes waarmee het leven zijn erfelijke eigenschappen doorgeeft ontstaat een steeds verfijnder inzicht in de levensvormen. Moore noemt dit heel mooi 'het programma van het leven'.
Door inzicht in dit programma van het leven en de steeds voortschrijdende kennis van het heelal wordt het ook mogelijk te gaan nadenken over eventueel leven op andere planeten. Moore stelt zich de vraag 'Moet dit leven per se dezelfde combinaties van atomen gebruiken als het leven op aarde?' Hij schrijft verder:'Bij de verkenningen van de vele potentieel leefbare werelden in ons Melkwegstelsel [...] we meer hypothetische varianten van de biochemie zullen tegenkomen.'
Duidelijk wordt dat er dus in het heelal vele potentieel leefbare werelden zijn. Leeft daar dan ook leven zoals wij het kennen? Ik vind het ongelooflijk moeilijk om me voor te stellen hoe buitenaards leven eruit zal zien. Moore schrijft dat een eenvoudige bacterie moeilijker te begrijpen is dan onze zon. Zoals we weten zijn bacteriën hele nuttige levensvormen, dus wie weet gaat het om hele bijzonder bacteriën die leven op andere planeten. Het leuke in het boek van Moore is dat voorafgaand aan ieder hoofdstuk een tekening is afgebeeld waarvan de lezer moet raden of dit wezen een levensvorm op aarde is of een bedacht (buitenaards) wezen. Oplossing vind je achter in het boek.
Veel science fiction films en series proberen een voorstelling te geven van hoe buitenaards leven of buitenaardse wezens eruit kunnen zien. Moore verwijst in zijn boek heel veel naar science fiction. Veel wetenschappers uit het vakgebied schrijven ook zelf science fiction, waarin zij de huidige wetenschappelijk kennis verwoorden en waar je dus veel van kan leren. Ik zelf ben het meest gecharmeerd van science fiction die steeds weer teruggrijpt op de menselijk verschijningsvorm. Begin jaren 80 was van de vorige eeuw keek ik naar de TV-serie met de titel V (van Visitors) over buitenaardse wezens die onze lichamen kwamen stelen voor het water dat daarin aanwezig was.
In het boek van Moore lees ik, en dat weten we ook eigenlijk allemaal, dat water een grote voorwaarde is voor het ontstaan van (buitenaards) leven, dus die wezens waren zo gek nog niet! De wezens, enorme reptielen die zich voordeden als gewone mensen, namen de plekken over van de mensen die naar hun eigen planeet werden ontvoerd. Wel knap dat die buitenaardse wezens precies wisten hoe wij eruit zagen en hoe onze levensvorm functioneerde. Het getuigt van een soort Homo Sapiens Centrisme van planeet aarde, alsof het hele heelal gefocust is op onze manier van leven dat veel overlevingskansen heeft.
Moore maakt de lezer duidelijk dat dit laatste zeker niet het geval is. Hij spreekt van 'panspermie', de hypothese dat leven zich van planeet naar planeet kan verplaatsen. Daarnaast is er sprake van een populaire hypothese dat het leven op Mars ontstond en dat dit leven door een losgeslagen brok gesteente van Mars op aarde is afgeleverd. Panspermie verklaart op zichzelf niet het ontstaan van het leven, maar is een intrigerende theorie over de mogelijke verspreiding van het leven binnen ons zonnestelsel. Leven dat alle mogelijke vormen kan hebben op alle mogelijke planeten.
Er valt nog veel meer te vertellen over het boek van Moore, maar interessanter en leuker is het boek gewoon zelf te lezen. Dat geldt ook voor mensen die geïnteresseerd zijn in dit onderwerp maar net zo als ik twijfelde of het niet te moeilijk zou zijn. Ik heb er echt heel veel van geleerd en ik denk er nog veel over na en dat is mooi als je zo'n boek hebt gelezen.
Ben Moore is hoogleraar astrofysica aan de universiteit van Zürich. Hij schreef vele wetenschappelijke artikelen over de oorsprong van planeten en melkwegstelsels, over donkere energie en materie. Sinds enige jaren houdt hij zich bezig met onderzoek naar buitenaards leven. Als kunstenaar Professor Moore verbindt hij geluiden uit het universum met elektronische muziek. Escape Velocity is zijn eerste soloalbum.
ISBN 9789046819128 | Paperback | 320 pagina's | Nieuw Amsterdam | juli 2015
Oorsponkelijk titel: Da draussen Vertaling: Eddy Echternach
© Ria, 20 augustus 2015
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
