Saskia Reusens
Levenslang
Met deze en veel meer vragen in haar achterhoofd pendelde Saskia Reusens meer dan een half jaar tussen de gevangenis en het klooster en had gesprekken met een gedetineerde en een priester.
'De pater is een zestiger, universitair geschoold, die als jonge man is ingetreden in het klooster waar hij vandaag nog altijd woont. De gedetineerde is een oudere man, veroordeeld voor moord, die al een groot deel van zijn leven in de gevangenis zit. [...]
Het verhaal van beide mannen is thematisch ingedeeld en wordt verteld in hun eigen woorden. Het getuigenis van de pater staat in blauwe tekst, dat van de gedetineerde in zwart.'
Het boek begint met 'algemene' informatie zoals bijvoorbeeld de dagindeling van beide mannen.
De dag van de priester begint dag in dag uit, jaar in jaar uit om halfvijf 's ochtends, de dag start met een lange gebedsdienst die anderhalf uur duurt. Na een dag van mediteren, bidden, lezen, eten (vegetarisch), kerkdiensten - zes in totaal - bijwonen en ca. zeven uur werken zoekt hij 's avonds rond half negen zijn kamer weer op. Bijna alles wordt in stilte gedaan.
De gedetineerde staat om zes uur op voor het appel. Hij eet zijn brood en krijgt water en koffie, om half acht begint zijn werkdag en om half vier keert hij naar zijn cel terug. Twee maal in de week gaat hij om zes uur, een uurtje sporten. Om negen uur gaan alle cellen op slot. In de gevangenis is altijd lawaai.
Beide mannen dragen geen zelfgekozen kleding, de priester draagt een op maat gemaakte pij. Burgerkleding mag hij wel aan, maar het wordt niet gestimuleerd.
De gedetineerde krijgt elke ochtend schone kleren, een T-shirt, onderbroek, een paar kousen en een handdoek. Hemd, broek of wintervest moet hij aanvragen. De kleding in de gevangenis is voor iedereen gelijk, burgerkleding is verboden in de gevangenis waar de gedetineerde verblijft.
Eigen bezittingen hebben beiden niet. De priester moest afstand doen van al zijn bezittingen, als hij iets krijgt van familie of vrienden dan moet dat ter beschikking gesteld worden van de gemeenschap. De gedetineerde zegt: 'Als je in de gevangenis komt van je alles kwijt, tot je kousen toe'. Voor het werk dat hij doet krijgt hij betaald. Broeders hebben geen eigen geld.
In geen van beide instellingen kun je voor het gezelschap om je heen kiezen. Maar in de gevangenis bestaat een hiërarchie die bepaald wordt door de gedetineerden, pedofielen staan onderaan de ladder. In het klooster is iedereen gelijk.
De gedetineerde merkt de veranderingen in de maatschappij evengoed op. Vroeger zag hij nog wel eens landlopers of Jehovagetuigen, die dienstweigeraars waren, in de cel belanden. Dat komt niet meer voor. Wel merkt hij dat er meer nationaliteiten zijn. Van de jonge gevangenen hoort hij over twitter, facebook, google etc. Gebruik ervan maken mag hij niet, maar hij blijft wel bij.
Ook de priester maakt gebruik van de moderne communicatiemiddelen maar zoals bij alles wordt het alleen gebruikt als het noodzakelijk is.
Beiden hebben een eigen cel, hoewel de gedetineerde soms een cel moet delen. Beiden houden hun cel zelf bij.
De priesters bezoeken elkaar nooit op de cel. Dat is een ongeschreven regel. De cel is in het klooster de plek van ultieme privacy.
De gedetineerde is afhankelijk van de regels van de gevangenis. De ene gevangenis hanteert vrijere regels dan de andere. Zo mochten in Leuven gedetineerden wel elkaar in hun cel bezoeken. Maar in een andere gevangenissen mocht dat weer niet of alleen binnen een sectie.
In tegenstelling tot de gevangenis waar altijd lawaai is, heerst er rust en stilte in het klooster. Er wordt wel gepraat maar dit wordt tot een minimum beperkt. Ook heeft de priester redelijk veel privacy ondanks het leven in een groep.
De gedetineerde heeft hooguit privacy in zijn cel maar kan altijd op elk moment gestoord worden. Het lawaai in de galmende gangen is vaak groot. Soms moeten cellen worden gedeeld en dat is niet altijd even makkelijk, zeker als er onbenullige televisieprogramma's bekeken moeten worden.
De onderwerpen die door de priester en de gedetineerde besproken worden zijn heel divers, zoals vrijheid, wat is het eigenlijk? Kun je ondanks gevangen zitten of in een strak gepland leven zoals de priester leidt, je toch vrij voelen? Hoe gaan ze om met het verleden? Hoe gaan ze om met innerlijke conflicten? Wat doen ze als er conflicten zijn met medebewoners? Hoe gaan ze met intimiteit om? Na het algemene begin worden de onderwerpen dus flink persoonlijker.
De priester vertelt o.a. over zijn gesprekken met vrienden waarin o.a. ook seksualiteit besproken wordt. Over de twijfels die hem soms besluipen over zijn priesterschap maar ook over de gelukkige momenten en het genieten van zijn leven in al die rust en stilte. Hij kan altijd naar de prior of abt stappen en vragen om een gesprek.
De gedetineerde vertelt over zijn ex-vriendin, de omgang met andere gedetineerden en de depressies die hij heeft gehad. Hoe humor hem er weer bovenop hielp. Hij mist goede gesprekspartners waarmee hij een diepgaand gesprek kan voeren.
Zowel de priester als de gedetineerde hebben het over het leven buiten hun leefgemeenschap. Soms treedt een priester uit en dat is altijd een schok. Voor de gedetineerde is het vaak een schok als hij leest hoe zwaar een ex-gedetineerde de strijd om het bestaan buiten de poort vindt, er is zoveel veranderd…
Al met al is het een enorm fascinerend boek dat je niet snel loslaat na lezing. Je loopt er nadien nog vaak aan te denken. Je staat er nooit bij stil hoe een leven zou zijn als je beperkt werd in je doen en laten, als je niet zomaar naar buiten kunt stappen om te gaan doen wat je wil. Geen terrasje of bioscoopje pikken, niet even spontaan die vriend bellen, niet even knuffelen, geen onverwachte wandeling over het strand, niet een nacht buiten blijven zitten en genieten van een mooie sterrenhemel. En dit zijn dan nog de redelijk oppervlakkige zaken maar er komt veel meer bij kijken.
Beide mannen hebben veel tijd gehad om over alles na te denken en hebben soms erg mooie, diepgaande gedachten en visies die je raken.
Prachtig boek dat een goed inzicht geeft in de overeenkomsten en tegenstrijdigheden in de levens van een priester en gedetineerde.
ISBN 9789057204678 | Paperback | 208 pagina's | Linkeroever Uitgevers NV | november 2012
© Dettie, 20 januari 2013
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
