In den beginne, over de toekomst van de beschaving
Tekst: Léon Frissen, Govert Derix

Dit boek had eigenlijk een recensent verdiend met iets meer verstand van economische en sociologische modellen, en niet een leek op dat gebied als ondergetekende. Ik heb dan ook overwogen om iemand anders te vragen verder te lezen, maar heb dat uiteindelijk niet gedaan omdat ik de indruk kreeg dat het óók voor leken bedoeld was. Vandaar dat ik doorlas en bij deze toch een poging doe een recensie van dit boek te schrijven. Ik hoop dat het me lukt het voldoende tot zijn recht te laten komen.

Dit boek gaat over de tegenstelling tussen twee sociaaleconomische modellen; Het Angelsaksische en het Rijnlands model. Hier ligt meteen mijn grootste kritiek op het boek. Als het boek inderdaad óók voor leken bedoeld is, en omdat de taal verder vrij toegankelijk is vermoed ik dat dat het geval is, was het fijn geweest als in de inleiding deze twee modellen even in een paar regels werden uitgelegd. Uiteindelijk werd het me wel duidelijk, maar toen was ik al een paar hoofdstukken verder.
Het Angelsaksisch model staat, als ik het goed uitleg, voor de snelle economie, voor de korte termijn, de snelle winsten, de wereld van de aandeelhouders, en de zelfverrijking. Het bedrijf als cashflowmachine, het “the winner takes is all” principe, en het recht van de sterkste.
Het Rijnlands model is de tegenhanger van het Angelsaksische model. Bij dit model gaat het meer om de lánge termijn,om betrokkenheid, duurzaamheid, solidariteit, rentmeesterschap, om het zoeken van een consensus, sociale verantwoordelijkheid etc.

Het Rijnlands model leek zijn langste tijd gehad te hebben, de verzorgingsstaat werd te breed, te log en te onbetaalbaar. Het Rijnlands model ging dus als het ware aan zijn eigen succes ten onder en het Angelsaksische model nam het over. Met alle gevolgen van dien, zoals we in deze jaren van financiële crisis en bankencrisis hebben kunnen zien. Het is tijd, zo bepleiten de schrijvers van dit boek, voor een hernieuwd en hertaald Rijnlands model. Een Rijnlands model 2.0.
Juist nu, nu er een crisis is, een failliet van het ene model, is er een kans om het oude model verbeterd nieuwe leven in te blazen. Kernwoorden voor dat vernieuwde Rijnlandse model zijn vertrouwen, vechten voor het behoud van ons sociaal kapitaal en het trainen van verdraagzaamheid, verantwoordelijkheid, medemenselijkheid, betrokkenheid, en compassie. Voorwaarden om al die idealistische waarden haalbaar te maken zijn indammen van de instanties waar mensen teveel afhankelijk van zijn gemaakt, en het besef dat we harder en langer moeten werken om hetzelfde te houden. Daarnaast zijn begeesterde en geïnspireerde leiders nodig.
De auteurs bepleiten dat in deze woelige tijden het (hernieuwd) Rijnlands model eigenlijk een kompas moet zijn;

“Een Rijnlands kompas van solidariteit, gerechtigheid, verantwoordelijkheid, rentmeesterschap en andere samenhangende waarden. Overal waar het zaak is een crisis in menselijkheid te overwinnen is het ook zaak dat kompas te raadplegen. Ook een economische crisis ontaardt makkelijk -te makkelijk- in een crisis van menselijkheid; reden waarom juist een economische malaise is aan te grijpen om een proces van vermenselijking op gang te brengen”.

Kortom, een ideologisch pleidooi, en een pleidooi dat mij aansprak. Toen ik de termen eenmaal begreep.

Dit boek bestaat uit gedachtewisselingen hierover tussen de beide auteurs en interviews met verschillende betrokken op allerlei terreinen, die hun visie geven op beide modellen. Leo Frissen is (scheidend) Commissaris van de Koningin in Limburg, en Govert Derix is filosoof, adviseur en schrijver.

ISBN 9789078407867 | Paperback | 150 pagina's | Uitgeverij TIC | september 2011

© Willeke, 20 september 2011

Lees de reacties op het forum en/of reageer: