Jan Eikelboom

Toon alleen recensies op Leestafel van Jan Eikelboom in de categorie:
 

Achter het front Achter het front


mijn leven als oorlogsverslaggever
Jan Eikelboom


Jan Eikelboom is oorlogsverslaggever voor Nieuwsuur en maakt documentaires voor de NOS en de NTR. Hij neemt ons in dit boek mee naar Syrië, naar de Gaza-oorlog en naar de Arabische lente, zomer, herfst en winter.
Wat bezielt iemand om herhaaldelijk zijn leven in de waagschaal te stellen voor een verhaal?
Al lezend wordt het antwoord op deze vraag als snel duidelijk; de schrijver houdt met hart en ziel van zijn vak, ook al is het vaak levensgevaarlijk. Of misschien wel juist daarom; nergens is het leven intenser dan op het randje van de dood. Daarnaast is er het besef ooggetuige te zijn van wereldgeschiedenis, maar er is vooral de drang om te laten zien wat er gebeurt in de wereld, om verhalen te vertellen. Echte verhalen over echte mensen.

De werkelijkheid is vaak veel complexer en minder zwart wit dan de mensen thuis denken. Van een afstandje, en vooral achteraf, lijkt een oorlog niet zo ingewikkeld. Er zijn twee partijen die met elkaar vechten, de ene wint, de andere verliest. Maar als de strijd nog bezig is en je staat er middenin, is een oorlog toch vooral verwarrend.
Het publiek vindt die nuances vaak moeilijk, die willen “good guys” en “bad guys” om het zo overzichtelijk mogelijk te houden. Als dat niet het geval is, keert de wereld zich al snel van het conflict af.
In Syrië gebeurt dat momenteel inderdaad zo, terwijl er toch een van de grootste humanitaire drama’s van deze eeuw aan de gang is. 
Eikelboom vindt het zijn journalistieke plicht om daar aandacht aan te blijven besteden en de situatie van alle kanten te belichten. Zover als dat mogelijk is want Syrië is momenteel nauwelijks toegankelijk voor journalisten.

Objectief verslag doen is in een oorlog een van de grootste uitdagingen die er is. De waarheid is altijd het eerste slachtoffer. Iedereen wil je voor een gunstige beeldvorming voor zijn karretje spannen en informatie is meestal nauwelijks betrouwbaar.
Als de camera’s en de persvoorlichters weg zijn zie je doorgaans een totaal andere werkelijkheid.
Journalisten spelen vaak kluitjesvoetbal. Ze maken hetzelfde verhaal op dezelfde plek, meestal in de hoofdstad. Of ze maken het verhaal wat ze, op verzoek van hun nieuwsredactie, van te voren bedacht hebben om te maken. Eikelboom is een voorstander van het toeval in de journalistiek. Gewoon met een lege agenda vertrekken, zo het nieuws volgen en ook eens naar een plek reizen waar niet iedereen al  met camera’s staat.

Eikelboom vertelt in dit boek ook over zijn twijfels, zijn afwegingen. Wie kun je vertrouwen in een oorlog, wie werkt voor de geheime dienst, wie is een spion, wie heeft andere belangen? En vooral, waar en wanneer is het veilig? Bomaanslagen, bermbommen en ontvoeringen liggen altijd op de loer. Altijd is er weer die afweging; kiezen we voor onze veiligheid of voor de goede shots. Hij stelt;

“Geen enkel verhaal is een leven waard, maar sommige verhalen wel het risico. Waar ligt de grens? Wanneer wordt het risico onverantwoord? Ik heb die vraag al vaak aan mezelf gesteld en als ik eerlijk ben is dit het antwoord; hoe goed je een situatie ook probeert in te schatten, uiteindelijk is het iedere keer een gok.”


Oorlogsjournalist is een zwaar vak waar je vaak meer leed op je netvlies krijgt dan een mens verdragen kan. De televisiekijker kan wegzappen, voor journalisten en cameramensen is dat geen optie, zij staan er middenin
De kracht van het boek is dat het je meeneemt naar die momenten. Je voelt de scud raketten soms bijna langs je oren fluiten. Tegelijkertijd is het ook een beschouwend boek. Eikelboom geeft een duidelijke visie op de huidige journalistiek, hij houdt een pleidooi voor de objectieve journalistiek met veel hoor en wederhoor, ook van “de vijand”, zelfs al zit het publiek niet altijd op die kant van het verhaal te wachten.
De tijdgeest is anders, journalisten worden steeds meer personalaties die zich met een eigen mening in het conflict mengen. De verteller is daarbij vaak belangrijker dan het verhaal.
Eikelboom houdt in dit boek een pleidooi voor een ouderwetse scheiding van feiten en meningen. Voor de journalist als buitenstaander die een neutrale weergave van de werkelijkheid geeft. Meningen belemmeren in zijn optiek het zicht op de werkelijkheid en leiden tot bevoordeelde verslaggeving waar niemand wijzer van wordt.
 
Na het lezen van dit boek besef je weer eens te meer hoe belangrijk het is dat er oorlogsjournalisten zijn die gaan naar de gebieden waar iedereen juist de andere kant op vlucht, omdat ze de wereld willen laten zien wat er aan de hand is. Ook als een oorlog langt duurt, ingewikkeld is en de waan van de dag de aandacht opeist.
Zij en hun cameramensen wagen soms letterlijk hun leven voor dat soort verhalen. Als je dat tot je door laat dringen kijk je die avond toch net even met een andere blik naar het nieuws.

Een aanrader voor iedere nieuwsvolger dit boek!


ISBN 9789460037160 | Paperback | 254 pagina's | Uitgeverij Balans | januari 2014

© Willeke, 05 mei 2014


Lees de reacties op het forum en/of reageer: