Betsy Udink
Allah & Eva
De verhalen gaan over verschillende onderwerpen maar hebben allemaal het streng islamitische Pakistan als decor. In die benauwende samenleving spelen de verhalen zich af en dat schildert Udink ons met soms heel rauw gekozen bewoordingen voor. Door die rauwe bewoordingen komen alle verhalen heel indringend binnen.
Met de recente gebeurtenissen in Parijs bij Charlie Hebdo in mijn achterhoofd en de beklemmende sfeer die Udink beschrijft in dit hele boek krijg je een gevoel hoe bij de terroristen de haat gekweekt wordt voor het westen en hoe hun fundamentalistische houding van de Islamitische leer zou kunnen ontstaan.
Udink schetst een zeer bekrompen wereld, gestoeld op de leer van het geloof die voornamelijk door mannen wordt uitgelegd als de onwrikbare waarheid met als gevolg ernstige uitwassen van onderdrukking en geweld. Dit met name naar vrouwen en kinderen, maar ook naar minderheden als Hindoes of Moslims die zich hebben afgewend van de overheersende interpretatie van de Koran en hun eigen interpretatie volgen.
Vrouwen vormen zelf overigens ook een minderheid in Pakistan, zo lezen we in verschillende van de verhalen aangezien zij worden 'kwijtgeraakt' hetzij doordat zij al bij de geboorte worden gedood omdat zij niets waard zijn of later in het leven bij sociaal of huiselijk geweld. Hierdoor is een overschot aan mannen ontstaan in het land en dat is uiteraard weer niet bevorderlijk voor het op gang brengen van een emancipatiebeweging onder vrouwen voor zover deze al een kans zou hebben zich te manifesteren. Een enkele heel sterke vrouw, lezen we in het boek, vecht zich door alle religieuze ideologie heen en probeert voor vrouwen een baken te zijn om onder de onderdrukking uit te komen.
Een onderwerp dat Udink ook in een aantal verhalen van dit boek behandeld is godslastering, Udink gebruikt het woord blasfemie. Een onderwerp dat vooral het excuus was voor de terroristen die Charlie Hebdo als doelwit kozen vanwege het beledigen van de profeet Mohammed. Udink geeft een aantal voorbeelden die voor ons onbegrijpelijk zijn: een textielfabrikant die de naam van de profeet op beddenlakens had laten drukken, een man die op een kalender ging zitten waarop teksten uit de Koran bleken te staan, een conciërge die papier had verscheurd en op de grond gegooid eveneens met teksten uit de Koran en ten slotte geestelijk gestoorde mannen en vrouwen die denken dat zij Allah of Mohammed zijn. Sommige van hen denken dat zij Jezus zijn, maar dat is in Pakistan niet strafbaar.
Ik weet niet of het door de toon in de verhalen van Udink kwam of door mijn eigen gemoedstoestand of beide, maar op een gegeven moment bekroop mij wel het gevoel bij het lezen van de verhalen dat er een verborgen verwijt door Udink wordt geuit ten aanzien van de Pakistaanse mannen en hun handelen vanuit het geloof. Dat verwijt is misschien wel terecht maar het gaf mij het gevoel dat er een grote achterlijkheid heerst die nooit overwonnen zal kunnen worden. Ik kan daar voor een deel in mee gaan maar ik was daardoor wel sterk geneigd andere zaken hier tegenover te stellen, zoals de omvang van de in 2014 aan het licht komende gruwelijkheden van de katholieke kerk in Ierland en Spanje, die in de jaren zestig van onze vorige eeuw hebben gespeeld en dus onderdeel zijn van ons recente verleden. Waren of zijn wij zoveel beter dan zij?
Het boek van Udink gaf mij een gevoel van wij als geciviliseerde mensen tegenover zij, die hun achterlijke geloof als uitgangspunt nemen. In het laatste hoofdstuk dat over haar jongste dochter gaat schrijft ze ook dat haar dochter al atheïst was sinds ze Fahrenheit 9/11 had gezien. Het meisje vindt haar Pakistaanse mannelijke klasgenoten op een internationale school in Islamabad hypocriet en is daardoor zo geschokt dat ze, zo zegt de dochter zelf, voortaan alleen nog maar feminist kan zijn.
Dat wij-zij-gevoel dat ik overhield na het lezen vond ik wel jammer, want het boek van Udink is op dit moment erg actueel en zeer de moeite waard om te lezen. Het beschrijft een wereld waarin fundamentalisme kan broeien en opbloeien, een wereld die wij ons bijna niet voor kunnen stellen en die Udink minutieus gedetailleerd beschrijft. Wat mij betreft echter had de toon hier en daar wat genuanceerder mogen zijn.
Betsy Udink (Eefde, 1951) werkte als journalist in Caïro, New York, Damascus, Beiroet en Brussel, en schreef voor onder meer NRC handelsblad, De Volkskrant, Het Parool, Vrij Nederland en Trouw. Haar debuut uit 1990, Achter Mekka, beschrijft haar ervaringen als diplomatenvrouw in het fundamentalistische Saoedi-Arabië. In 1996 verscheen de roman De primeur van Caro Darmont, in 2001 gevolgd door Klein leed, over depressiviteit. Op 23 februari 2006 verscheen Allah & Eva, over Udinks ervaringen in Pakistan, het Land der Zuiveren.
ISBN 9789045701097 | Paperback | 256 pagina's | Uitgeverij Atlas Contact | mei 2015
(8e druk)
© Ria, 14 februari 2015
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
