Denis Dutton
The art instinct
Denis Dutton
Wanneer we het over kunst hebben, is het vaak zeer onduidelijk wat we daar onder verstaan. Kunst lijkt tegenover natuur te staan, kunst is, wat het ook is, in ieder geval onnatuurlijk. We noemen iets kunstmatig als het door de invloed van de mens tot stand is gekomen, zowel bedoeld als onbedoeld. Zo beschouwd zou alle menselijke activiteit onder de noemer van kunst geschaard moeten worden. Het is duidelijk dat dit niet zonder meer het geval is want dan zou de vraag of iets al dan niet als kunst beschouwd moet worden geen probleem opleveren. De vraag bijvoorbeeld waarom het urinoir van Duchamp wel als kunst beschouwd wordt en alle andere urinoirs niet?
Hoe ver hedendaagse kunstuitingen ook van de natuur af lijken te staan, in ‘the art instinct’ verdedigt Denis Duton in een weldoordacht en krachtig betoog dat kunst produceren en beleven wel eens in onze genen zou kunnen zitten.
Zo blijkt bijvoorbeeld dat wanneer mensen gevraagd wordt naar hun favoriete landschapschilderkunst, de weergave van een savanne-achtig landschap bij de meeste mensen de voorkeur geniet. Deze voorkeur kan als een overblijfsel, als het ware genetisch vastgelegd, in de hedendaagse mens nog worden onderkend, die stamt uit de tijd dat onze voorgangers op de savanne leefden en daar toen het best aan waren aangepast. Esthetische voorkeuren ten aanzien van een bepaalde lichaamsbouw zijn terug te voeren op kenmerken die duiden op gezondheid en voortplantingsvermogen. Deze voorkeur wordt overal en in de meest uiteenlopende culturen aangetroffen.
De vraag blijft uiteraard dat kunst in het licht van de biologie tamelijk nutteloos lijkt en daarmee een evolutionair Darwinistische verklaring uitsluit? Dutton weet echter zeer aannemelijk te maken dat seksuele selectie wel eens een heel belangrijke rol kan spelen in het beoefenen van kunst en het beleven er van. In de natuur vinden we het klassieke voorbeeld van de prieelvogel die een indrukwekkend prieel bouwt dat minutieus door het vrouwtje wordt geïnspecteerd en slechts bij goedkeuring tot paring bereid is. Zo zou het wel eens kunnen zijn dat iemand die een pindakaasvloer ten toon gesteld weet te krijgen in een museum nog tot veel meer instaat moet worden geacht.
Voor iedereen die kunst belangrijk vindt, wordt de bestaansreden ervan in dit boek vanuit evolutionair standpunt uitstekend verwoord.
ISBN 9789046806210 | Paperback | 320 pagina's | Nieuw Amsterdam | september 2009
© Cavendish, 01 mei 2011
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
