Tomas Ross
De oorlog is nog lang niet voorbij
Een Duitser stapt een bar in Scheveningen binnen en bestelt een biertje.
‘Wat is het stil hier,‘ zegt hij.
‘Ja,’ zegt de barkeeper, ‘4 mei, hè. Acht uur.’
‘Also?’ vraagt de Duitser verwonderd.
‘Dan herdenken we dat er in de oorlog zo’n 200.000 Nederlanders zijn omgekomen.’
‘Zwei hunderdtausend?’ zegt de Duitser. ‘Bij uns waren het miljoenen!’
‘Ja’, zegt de barkeeper, ‘Dat vieren we morgen.’
Het blijkt maar weer: alles is betrekkelijk, voor ieder verhaal is er een tegenverhaal. Ook Joden hebben hun eigen mensen verraden, en de mensen die een verzetsdaad pleegden, groot of klein, waren die niet vaak op eigen gewin uit? Was Churchill ‘fout’ in de oorlog? Was hij er de oorzaak van dat de Duitsers hun Englandspiel konden spelen? Was Bernhard fout, of had hij het juist goed voor met Nederland, zijn tweede vaderland immers? Wat is goed en wat is fout? Dat is een vraag die ook in dit boek niet echt beantwoord zal worden. Je leest over de mens in al zijn hoedanigheden, en daarbij is de vraag goed of fout vaak niet aan de orde. We wisten het al wel, maar het is toch goed het weer eens te lezen: iemand die lid werd van de NSB is niet per definitie een landverrader. Iemand die informatie doorspeelde aan de geallieerden is niet altijd een bondgenoot.
En wat toen niet echt duidelijk was, zal ook nu, na al die jaren, niet echt duidelijk worden.
Tomas Ross vertelt vooral zakelijk over de oorlog, met af en toe een persoonlijke noot. Het is een prachtig vormgegeven boek, waarbij twee derde van de pagina’s bestaat uit foto’s, passend bij de tekst. Foto’s van de personen die genoemd worden, van de locaties, toen en zoals ze er nu uitzien, en ook heel veel posters, propagandafolders.
Er zijn zo’n zesentwintig hoofdstukken, over steeds afgeronde onderwerpen. Van de aanvang tot de bevrijding, over het verzet, en over het Englandspiel. Over de Hongerwinter, en over de Jodenvervolging. Maar vooral over het dagelijkse leven. Hoe een doorsnee Nederlander het heeft zien te redden, hetgeen voor de een wat makkelijk was dan voor de ander.
De gemiddelde lezer zal het over het algemeen wel weten, en voor die lezer vormen de foto’s verzameld door Iona Hogendoorn, alsmede foto’s van nu, door haar gemaakt, een indrukwekkende verzameling. Er worden ook feiten die minder bekend zijn genoemd, zoals het feit dat Colijns beroemde woorden ‘gaat u maar rustig slapen’ in 1936 al uitgesproken werden, en niet aan de vooravond van de bombardementen.
Maar voor de jongeren onder ons is dit een verhelderend boek, waarin alles aangestipt wordt.
Met uitgebreide fotoverantwoording.
ISBN 9789022959596 | Hardcover | 255 pagina's | Lev. Uitgevers | maart 2011
© Marjo, 01 mei 2011