Kinderen van Duitse militairen in Nederland 1941 – 1946
Een verborgen leven
Monika Diederichs

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden in Nederland tussen de 13.000 en 15.000 kinderen van Duitse militairen geboren. Het leven van deze kinderen stond en staat ook nu nog in het teken van een oorlog die ze nauwelijks hebben meegemaakt. Hun jeugd kenmerkte zich door pesterijen en afwijzing. Dat zij ‘verboden’ kinderen waren waar niemand op zat te wachten, ontdekten ze vaak pas vele jaren later. Het taboe op de afstamming zorgde naast stigmatisering en stilzwijgen voor een moeizame relatie met hun moeder en dikwijls vergeefse zoektochten naar een onbekende Duitse vader. Veel kinderen weten nu nog steeds niet dat hun vader een Duitse militair was. Over hen die het wel weten gaat dit boek. Dit boek is een vervolg op het eerdere boek van Monika Diederichs Wie geschoren wordt moet stil zitten (2006, heruitgave 2015), waarin de moeders van deze kinderen de hoofdrol speelden.

De omstandigheden waarin deze kinderen ter wereld kwamen was sowieso verre van optimaal, maar zij hadden doordat zij 'verboden' waren nog meer tegen zich, dan een 'gewoon' kind in die tijd, namelijk het taboe dat op hun bestaan rustte. Zo lezen we op bladzijde 34 dat een moeder haar baby maar achterlaat bij een tante, omdat zij anders moeilijkheden zou krijgen met haar broers en zij zelf ook al ondervoed is. De tante brengt het kind weer onder bij kennissen en die verklaren tegenover de Voogdijraad dat het kind 'meer dood dan leven was' toen zij het kregen. Nadat zij het goed verzorgd hebben, is het 'nu een schat van een kind'.

Opvallend is dat voor deze kinderen, de leugen waarmee zij opgroeien en 'de ontdekking' of 'onthulling' daarvan veel impact heeft. Met name is dit zo als zij niet worden ingelicht door mensen die dicht bij ze staan, maar door buitenstaanders. Op bladzijde 38 vertelt Marcel dat hij op zevenjarige leeftijd van schoolgenoten hoorden dat 'zijn moeder zijn moeder niet was'. Navraag bij zijn pleegmoeder leerde hem dat zijn oudere nicht zijn biologische moeder was. Zijn basisvertrouwen was flink beschadigd en de relatie met zijn pleegmoeder werd daardoor nooit meer hetzelfde. De relatie met zijn biologische moeder is ook altijd problematisch gebleven. Het feit dat zijn vader een Duitse militair was, speelde in Marcels jeugd nauwelijks een rol. De keuzes in zijn latere leven en zijn loopbaan als theoloog zijn hierdoor wel in grote mate beïnvloed. Hij noemt het zelf zijn persoonlijke en helende zoek- en ontdekkingstocht, geworteld in zijn bestaan als kind van een Duitse militair in een samenleving die negatief stond tegenover die afkomst.

Een ander voorbeeld is dat van Marleen, die, zo lezen we op bladzijde 96, pas op vijfenveertigjarige leeftijd te horen kreeg dat zij een Duitse vader had. Een zuster van Oom Jan, de nieuwe man van haar moeder liet zich ontvallen 'Jij bent toch dat kind van die Duitser?' De intonatie en de manier waarop het gezegd werd bezorgden Marleen wekenlang slapeloze nachten. Zelfs beide echtgenotes van Marleen drongen er op aan haar afkomst te verzwijgen tegenover hun familie. De eerste gaf haar ook te kennen dat ze 'blij mocht zijn dat hij haar uit de goot had gehaald'.

Heel bijzonder is het verhaal van Edmond. Zijn moeder Bien onthult aan de kersttafel in 2009 tegenover haar kleindochter dat de vader van Edmond de Duitse Willy is, waar zij veel van heeft gehouden. Het contact komt weer tot stand en Edmond ontmoet zijn vader en ook zijn moeder heeft contact met haar oude liefde door de telefoon. De liefde bloeit aan beide zijde weer op, maar Willy wordt ernstig ziek en overlijdt voordat Bien hem kan ontmoeten. De kinderen van Willy in Duitsland vinden het jammer dat de ontmoeting tussen de moeder van Edmond en hun vader Willy niet meer heeft mogen plaatsvinden. Dit is een zeer positieve uitkomst van de zoektocht.

Alle verhalen in dit boek van Monika Diederichs zijn zeer indrukwekkend. Ongelooflijk is dat er zo lang een groot taboe is blijven rusten op deze situatie, voor zowel de moeders uit het boek Wie geschoren wordt moet stil zitten  als voor de kinderen uit dit boek. Johan (bladzijde 146) was al eenenzestig toen hij ontdekte dat zijn vader een Duitse soldaat was. Het was een groot familiegeheim, waarvan iedereen een vermoeden had, maar waarover iedereen is blijven zwijgen. Heel goed dat Monika Diederichs zowel de moeders als de kinderen hun verhaal hebben laten doen. Zij heeft dit ook nog eens prachtig geschreven. Het is zeer de moeite waard om kennis te nemen van het verhaal van deze kinderen. Het zijn er tenslotte tussen de 13.000 en 15.000 hier in Nederland.

Over de auteur: Historica Monika Diederichs, als onderzoekster verbonden aan het NIOD, werd in 1945 geboren in een dorpje vlak bij Koblenz. Zijzelf is kind van een Duitse soldaat en een Nederlandse vrouw. Haar ouders ontmoetten elkaar in Nederland toen haar vader diende bij de Duitse Luftwaffe. Als ze 13 jaar is ontdekt ze dat haar echte vader al lang is overleden. De man die haar opvoedt blijkt opeens niet haar echte vader, en ze krijgt er een terug die ze niet wil. “Ik wil geen moffenvader, heb ik toen geroepen.”

ISBN 9789461532183 | Paperback | 206 pagina's | Uitgeverij Aspekt | 2012

© Ria, 11 april 2016

Lees de reacties op het forum en/of reageer: