De Grote Oorlog in herinnering
Jacob Moerman

Een beetje verrassend is het wel dat juist een Nederlander uit het hoge Noorden een boek maakt over de Groote Oorlog, maar dit boek dat de journalist Jacob Moerman maakte lijkt me voor al die Nederlanders die nu intussen wel eens willen weten wat er zich honderd jaar geleden in Vlaanderen afgespeeld heeft, een uitstekende manier om daarmee kennis te maken.

Het zijn verhalen over de meest bezochte plekken die herinneren aan de vreselijke dingen die in de Westhoek gebeurd zijn. Hij vertelt over de IJzertoren in Diksmuide, de Last Post in Ieper, het Talbot House in Poperinge en het Memorial Museum Passchendaele.
Het zijn die plekken die jaarlijks vele bezoekers trekken, en nu, ten tijde van de 100-jarige herdenking opgeknapt dan wel aangepast zijn om nog meer mensen van dienst te kunnen zijn. Natuurlijk is er ook een verhaal over het monument dat op de omslag staat, dat van de treurende ouders, maar ik besteed hier aandacht aan een van de andere verhalen.

Dat betreft de Last Post: het wordt ieder jaar drukker daar in Ieper, terwijl er ook echt een periode was dat er maar vier mensen de plechtigheid bijwoonden. Het is aan de hardnekkigheid van Guy Gruwez - nog steeds erevoorzitter van Last Post Association - te danken dat het gebleven is. Vooral na de tweede wereldoorlog was er even weinig belangstelling, maar in de jaren tachtig namen de bezoekersaantallen fors toe.

Het is nogal wat. Sinds 1927 - met een pauze ten tijde van de Tweede Wereldoorlog - wordt het verkeer steevast iedere avond stilgelegd rond de Menenpoort, een Brits monument. Iedere avond om acht uur blazen de klaroenblazers van de vrijwillige brandweer de Last Post, dat ooit het signaal was om te stoppen met de dagtaak en terug te keren naar de kazerne. Nu is de betekenis juist het tegendeel: het kondigt het begin van de ceremonie aan waarbij de onbekende gesneuvelden herdacht worden (De laatste jaren worden ook de soldaten die niet Brits waren herdacht). Daarna volgt een minuut stilte, en dan zijn er de herdenkingen, de kransleggingen, met eventueel het voorlezen van een tekst of gedicht. Als het Reveil geblazen wordt, dat in de oorlog het begin van de dag aankondigde, is de ceremonie voorbij.
Wie de Menenpoort nog nooit eerder zag, is verbijsterd door de grootte van het monument, waarop iedere centimeter benut is voor de namen van de gevallen soldaten. 55.000 namen van vermiste mannen! Omdat er nog steeds overblijfselen van lichamen gevonden worden kunnen er soms namen geschrapt worden. Dan krijgt de overledene een ereplaats elders op een begraafplaats.

Jacob Moerman noemt ook deze begraafplaatsen, en spreekt een boer die een eigen verzameling heeft aangelegd van wat er nog ieder jaar gevonden wordt op zijn land. Hij besteedt aandacht aan de war poets, die vochten in het leger en veelal de oorlog niet overleefden, en noemt  schrijvers en titels van boeken.

Voor degenen die voor het eerst kennismaken met deze geschiedenis is dit een verhelderend boek. Het leest prettig en geeft weetjes die de doorgewinterde WO1-fanaat misschien niet eens kende.
Waar je overweldigd zou kunnen raken door de enorme hoeveelheid materialen die allemaal een of ander facet van de oorlog beschrijven, geeft dit boek een selectie voor de belangrijkste monumenten. De plaatsen die Moerman gekozen, geven een prima eerste indruk.En wil je meer: er staan behalve titels van andere boeken, ook adressen van andere monumenten, musea en begraafplaatsen achterin, als mede kaartjes met een overzicht wat waar te vinden is.

Jacob Moerman (Leeuwarden, 1963) studeerde Nederlandse taal- en letterkunde aan de Rijksuniversiteit Groningen en is als tekstschrijver verbonden aan verschillende bedrijven, instellingen en bladen.

ISBN 9789054522843 | Paperback | 136 pagina's | Uitgeverij Passage | maart 2014

© Marjo, 11 september 2014

Lees de reacties op het forum en/of reageer: