Hylke Speerstra
De oerpolder
Het boerenleven achter de dijken
"Als al die boerderijen hun verhaal eens vertelden. Als in de grote schuren de hanenbalken verklapten wat ze door de jaren heen hoorden en zagen. Je oren zouden als schoteltjes zo groot worden. Neem de stelpboerderij die in het begin van de negentiende eeuw, niet ver van de boerderij van Gerritsen, aan de noordoever tegen het Hofmeer is gebouwd en aan het eind van de twintigste eeuw recreatieboerderij werd. Wat hier de eerste twee boerenfamilies aan lief en leed hebben meegemaakt. Het begon al met Feite en Neeltsje."
We lezen over de Zuiderstorm die raast over het land en om de boerderij. Over de boerengezinnen die bij elkaar schuilen in de boerderij die het hoogst ligt, die het veiligste is. Maar niet voor Neeltsje... want negen maanden later krijgt zij een kind van Feite. De avond van de storm was namelijk erg gezellig, het vuur brandde lekker warm, de boer was gul met eten en ook de jenever vloeide rijkelijk. Iedereen kon blijven slapen en zo kroop Neeltsje lekker bij Feike met als gevolg hun eerste zoon, Fokke Feites Hofman. Neeltsjes verdere leven verloopt volgens de boeken dramatisch. Ze overleed in 1881 toen ze zevenenzeventig jaar oud was, ze had zeven van haar elf kinderen verloren, evenals een schoonzoon en schoondochter en negen kleinkinderen...
Ook erg mooi is het verhaal over Hinrik Hof Hjalmarson, een weesjongen en Melle de Vries, de stiefvader van Henrik. Een man die alle het werk wat hij kan krijgen, aanvaard. Toen de moeder van Hinrik overleed ontfermde de vriendelijke Melle zich over de jongen en behandelde hem als een eigen zoon. Aanvankelijk moest Hinrik niets van hem weten, hij hád een vader, ook al was die jaren geleden op een schip vertrokken en nooit teruggekeerd. Wat volgt is een prachtig verhaal over de jongen en de gemoedelijke, wijze man die proberen wat van hun leven te maken. Het Friese land is stug, de bewoners ook maar als ze Melle eenmaal aanvaard hebben dan is er alleen maar bewondering voor zijn bedachtzame manier van optreden. Tot twee keer toe moet het stel opnieuw beginnen, verraden door ziekte, het water en hebzuchtige families.
En zo trakteert Hylke Speerstra ons op geromantiseerde verhalen gebaseerd op twee jaar lang gesprekken voeren met meer dan tweehonderd (oud-) bewoners van het Heidenschap. Hij zocht ook in archieven van instanties en gemeenten, las oude dagboeken en notities 'en mengde flinterdunne feiten met fictie'. Het water vormt een eeuwige dreiging, ook ziektes en dood slaan onbarmhartig toe. Maar ook de liefde, blijdschap en geboorte vormen belangrijke punten in de verhalen.
Speerstra weet al deze liefde en leed in een mooie vorm te gieten en alles op zo'n manier te beschrijven dat je de boerderijen en hun bewoners als het ware voor je ziet. Het leven voor die mensen was hard en zwaar maar ook af en toe zo enorm warm menselijk.
In zijn nawoord schrijft Speerstra over dit boek: Het is een vorm om een werkelijkheid te verbeelden die het dichtst bij de realiteit ligt. Tegelijkertijd is het een zoektocht naar het boerenkind dat ik zelf ben en blijf. Het is het vreemde verlangen naar het oord waar mijn voorvaderen opgroeiden, probeerden te overleven en een bestaan op te bouwen; het is de hang naar een levenssfeer waarin ik me als kind veilig voelde [...]"
Het is voor ons zeer prettig dat Hylke Speersta deze werkelijkheid zo prachtig heeft weten te verbeelden. Het heeft soms iets weg van een heel goede streekroman. Het is een aangrijpend, ruw én een hartverwarmend boek geworden, zeer de moeite van het lezen waard!
ISBN 9789046704912 | Paperback | 463 pagina's | Olympus|Atlas Contact | augustus 2015
10e druk, Nur 680 (non-fictie geschiedenis algemeen) met kaartje
© Dettie, 06 oktober 2015
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
