Edward Lucas
De Nieuwe Koude Oorlog Hoe het Kremlin Rusland en de wereld bedreigt
Hoe Rusland de wereld bedreigt
Nadat in 1991 de Sovjet-Unie uiteenviel en Boris Jeltsin de eerste Russische president werd, wilde hij aanvankelijk met grote voortvarendheid het oude dictatoriale communistische systeem omsmeden tot een liberaler democratischer systeem. Hoewel dit ook het oogmerk was van Gorbatsjov met zijn ‘perestrojka’ en ‘glasnost’ ging dit naar de zin van Jeltsin lang niet ver genoeg en ook veel te langzaam.
Toen Jeltsin eenmaal president was, ondervond hij echter dat hij zijn doelstellingen niet zo makkelijk kon realiseren als hij misschien aanvankelijk had gedacht. De economie was volkomen in elkaar geklapt en veel burgers leefden op de rand van de armoedegrens of daaronder. Bovendien zou blijken dat velen die machtsposities bekleedden onder het oude regime, deze niet zonder meer zouden opgeven. Het proces zou vele jaren vergen, maar onder Jeltsin leek zich toch een democratischer samenleving te ontwikkelen, wat o.a. bleek uit een aanzienlijke mate van persvrijheid.
De beroerde economische omstandigheden, de onzekerheid bij veel burgers en het chaotische beeld die de veranderingen opriepen, leidde tot een grote onrust en weerstand. Om er zeker van te zijn te worden hergekozen maakte hij al dan niet noodgedwongen gebruik van voormalige partijbureaucraten die vele mediazenders beheersten, waardoor hij zijn onafhankelijkheid verloor.
Het spel van de ‘oude oligarchen’ was nog niet uitgespeeld en in 1999 zou Vladimir Poetin, voormalig hoofd van de KGB, als 2e president van Rusland aantreden. Met het aantreden van Poetin lijkt het democratisch gehalte sterk verminderd, wat vooral blijkt uit de persvrijheid, die eigenlijk niet meer bestaat. Kritiek op het regime wordt niet geduld.
Sinds Poetin zijn de energieprijzen spectaculair gestegen en aangezien Rusland over enorme hoeveelheden gas, olie en andere grondstoffen beschikt is de financiële positie sterk verbeterd en kunnen salarissen voor ambtenaren en mensen met een pensioen weer worden uitbetaald.
Deze nieuwe rijkdom is Rusland als het ware in de schoot geworpen en kan moeilijk op het conto van Poetin worden geschreven, grote belangrijke structurele veranderingen hebben niet plaatsgevonden. Een bedrijf als Gazprom, dat geheel in handen is van het Kremlin, werkt met sterk verouderde technologie zodat er tijdens het transport van olie en gas grote hoeveelheden verloren gaan. Deze situatie kan alleen voortduren door de grote vraag naar energie en de daarmee gepaard gaande energieprijzen.
Rusland is zich terdege bewust van de groeiende afhankelijkheid van olie en gas die er in de wereld bestaat. Vanuit die positie wordt er vanuit het Kremlin een nieuw machtsspel ontwikkeld, waarbij zij er niet tegen opzien om bijvoorbeeld de gaskraan naar de Oekraïne dicht te draaien. Door het geld dat nu Rusland binnenstroomt wordt de binnenlandse kritiek de mond gesnoerd en lijkt Rusland terug te keren naar een politiek die ver afstaat van ‘glasnost’ en ‘perestrojka’.
In ‘De Nieuwe Koude Oorlog’ van Edward Lucas wordt dit proces op een aannemelijke manier inzichtelijk gemaakt, en dus een aanrader voor iedereen die zich op hoogte wil stellen wat er zich in het hedendaagse Rusland afspeelt.
ISBN 9046803694 | Paperback | 320 pagina's | Nieuw Amsterdam | februari 2008
© Cavendish, maart 2008
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
