Cas van Houtert
Middeleeuwers tussen hoop en vrees
Geschiedenis zoals het verteld moet worden
Ik heb dit boek uitgezocht omdat het jongetje in mij nog steeds gefascineerd is door de barbaarse Middeleeuwen, zowel in boekvorm als in film. Graag wilde ik weten hoe het nu werkelijk zat in die overgeromantiseerde Middeleeuwen en ik kan u vast verklappen, het boek stelt niet teleur, integendeel het boek overtrof mijn verwachtingen meer dan ik bij aanvang durfde hopen.
Het werk is ingedeeld in acht hoofdstukken die in de tijd heen en weer springen al naargelang het thema en onderwerp. Voor het grootste deel spelen de vertellingen zich af tussen het jaar 742 (het vermoedelijke geboortejaar van Karel de Grote) en het jaar 1300. Het boek begint met een beschrijving over het leven en sterven van Karel de Grote en is voor mij gelijk een handvat om grip te krijgen op die Middeleeuwen en haar bewoners. Hoe werd er gedacht, hoe lagen de normen en waarden en waar hielden die geplaagde middeleeuwers zich mee bezig.
Veel van mijn vermoedens kwamen uit. In de Middeleeuwen draaide alles om macht. Macht van de adel en de macht van de kerk. Deze macht wordt voornamelijk opgelegd door middel van het zwaard, met gif en via complotten waar ook de vele pausen niet vies van waren. Dood en verderf is alom aanwezig en God is een onbetwistbare grootheid.
West-Europa en haar inwoners is voor het merendeel bekeerd tot het christendom en zal dat ook tot vandaag de dag blijven.
Noormannen en Vikingen (waarvan ik dacht dat ze van elkaar verschilden maar wat niet het geval is) maken hun stigma volledig waar. In het aan hen gewijde hoofdstuk lezen we dat zij zeer dominant moordend en rovend door Europa trokken. Via Engeland, Frankrijk tot de middellandse zee. Ik moet daarbij vertellen dat die Noormannen wat geweld betreft niet bijzonder waren. De meeste koningen, prinsen, hertogen en pausen schuwden de barbarij eveneens niet, bewoners van dorpen en steden werden met het grootste gemak vermoord, verkracht en hun huizen werden platgebrand.
De auteur sleurde me verder mee door de zeer boeiende hoofdstukken en vertelde mij veel over beroemde koningshuizen, de adel, de oorlogen, de kloosters met hun abdissen en abten en, niet te vergeten, de kruistochten, die, zo bleek, toch minder succesvol waren dan ik dacht.
Wat voor mij nieuw was, zijn de enorme legers die op de been gebracht konden worden en gefaciliteerd en ook de grote hoeveelheid doden die er vielen. Ja, die middeleeuwers waren geen lieverdjes. Heerlijk vond ik de paragrafen die handelden over duizenden relikwieën die aanwezig waren in de kerken, kathedralen, kastelen en kloosters. Van stukjes mantelstof en splinters van het heiligkruis tot aan de schedel van Johannes de Doper. Niet in God geloven was ondenkbaar en het verklaart een beetje de bereidwilligheid om voor God, de koning, de paus of eigen land te sterven.
Het leuke aan dit boek is de verteltrant, die is vlot, blijft boeiend, alles is vooral met veel ironie en humor geschreven. Vaak lijkt het of de auteur wil zeggen kijk nou toch eens hoe stom die middeleeuwers dat oplosten. Zelfs de hoofdstukken die gaan over de bouw en vernietiging van kerken en kathedralen blijven zeer pakkend, zijn historisch goed onderbouwd en humoristisch. Na het lezen van dit stevige werk durf ik gerust te zeggen dat ik meer inzicht heb ik de Middeleeuwen. Ik zie uit naar Stupor Mundi. (Het duizelingwekkende bestaan van keizer Fredrik II) waar Cas van Houtert nu aan werkt!
ISBN 9789086841202 | Paperback | 603 pagina's | Uitgeverij IJzer | oktober 2015
© Jan van Rijsingen, 20 juli 2016
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
