Joost Rosendaal
De bevrijding in beeld
Joost Rosendaal
Het boek dat voor mij ligt is een prachtige uitgave met indrukwekkende foto's van een bewogen periode aan het einde van de Tweede Wereldoorlog. Op 17 september 1944 begon Market Garden, de start van de bevrijding van Nederland. Dit laatste was echter niet het hoofddoel van wat een van de grootste militaire operaties van de Tweede Wereldoorlog is geweest. Hoofddoel was om Duitsland binnen te vallen en het einde van de oorlog te bewerkstelligen. De bevrijding van Nederland zou daarbij een welkom gevolg zijn. Zoals op de achterzijde van het boek te lezen valt, verbindt schrijver Rosendaal in De bevrijding in beeld voor het eerst de verhalen over de bevrijding van Zuid-Oost Nederland en het Rijnland tot een samenhangende geschiedenis.
Het boek bevat indringend fotomateriaal. Beelden die alleen nog tot ons komen via het journaal uit oorlogsgebieden ver weg. Steden die zijn platgebombardeerd, dorpen vol militairen en militair materieel, zoals de foto op bladzijde 191 van de Duitse plaats Wesel met als bijschrift Wesel, eind februari Na het bombardement staan er nog maar weinig huizen in het centrum overeind. Ik bedacht me, zelf geboren begin van de zestiger jaren van 20ste eeuw, dat dit nog maar 70 jaar geleden is gebeurd!
Het fotomateriaal is onderverdeeld in verschillende rubrieken en bevat daarnaast een chronologie in de tijd. Het beeldmateriaal wordt afgewisseld met aanvalsstrategieën en persoonlijke verhalen van mensen die operatie Market Garden van dichtbij hebben beleefd. Parachutist Ted Bachenheimer bijvoorbeeld, die niet ouder werd dan 21 jaar, maar voortleeft als een legende of John Dutton Frost die, zo schrijft Rosendaal, met enige tegenzin accepteerde dat 'de brug te ver' van Arnhem zijn naam kreeg.
Rosendaal schrijft ook over Heinz Harmel en Karl-Heinz Euling twee Duitse officieren, die voor een groot deel verantwoordelijk zijn voor het mislukken van Market Garden. Bijzonder vond ik het verhaal van Kate ter Horst-Arriëns, onze Nederlandse Florence Nightingale. Zij, zo schrijft Rosendaal, bood troostende woorden voor de stervenden en wilde in de algehele ontreddering een menselijke atmosfeer handhaven.
De absurditeit van de Tweede Wereldoorlog en daarmee eigenlijk van alle oorlogen, wordt naar mijn mening het beste verwoord op bladzijde 112. Overal werden ziekenhuizen ingericht om de gewonde te verzorgen en
'In de nabijheid van deze ziekenhuizen kwamen begraafplaatsen voor de militairen die het niet hadden gered. De tijdelijke begraafplaatsen bij Jonkersbosch en aan de Sophiaweg bij Mariënbosch waren gemengd: Britten, Canadezen en Duitsers lagen naast en door elkaar.'
Naast de absurde verwoesting, toont en beschrijft het boek ook de poging van mensen om onder de omstandigheden gewoon door te gaan met het alledaagse leven. Op bladzijde 140 staat een foto gemaakt in een schuilkelder in Nijmegen op 6 december 1944 met als bijschrift: Sinterklaas brengt een bezoek aan een schuilkelder in een school aan de Dominicanenstraat en op bladzijde 143 een foto genomen in Well in oktober van hetzelfde jaar: Een gezin zit aan tafel in hun door bombardementen zwaar getroffen huis. Bij terugkeer van evacuatie moesten velen leven in kelders, noodwoningen of vernielde huizen.
Volgens mij is het boek van Rosendaal heel geschikt om jongeren te laten zien wat er, eigenlijk nog maar kort geleden, in ons land is gebeurd. Het spreekwoord zegt dat beelden meer zeggen dan 1000 woorden en ik denk dat dit zeker geldt voor dit indrukwekkende fotoboek van Rosendaal.
Joost Rosendaal studeerde geschiedenis in Nijmegen en Parijs. Hij is als universitair docent politieke-cultuurgeschiedenis verbonden aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Bij VanTilt verschenen van hem onder andere Bataven! Nederlandse vluchtelingen in Frankrijk, 1787-1795, Tot Nut van Nederland en Uit de plooi en Nijmegen '44.
Zie ook het Inkijkexemplaar
ISBN 9789081450003 | Paperback | 224 pagina's | Uitgeverij VanTilt | september 2014
© Ria, 24 september 2014
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
