Richard Stengel

Toon alleen recensies op Leestafel van Richard Stengel in de categorie:
Richard Stengel op internet:

 

Mandela Mandela


Over leven, liefde & leiderschap
Richard Stengel


“Niemand is moedig geboren”

Nelson Mandela is mijn held, en daar ben ik niet alleen in. Ik denk dat bijna iedereen van mijn generatie die zijn gevangenschap en vrijlating bewust heeft mee gemaakt de goede man hoog boven aan zijn lijstje heeft staan. En dat is niets voor niets natuurlijk. Jaren lang onder verschrikkelijke omstandigheden gevangen zitten en dan zó met een houding van verzoening en vergeving naar buiten komen… dat is maar weinige gegeven. Richard Stengel schreef de biografie van Mandela en trok daar voor drie jaar met hem op. Na afloop van de biografie schreef hij ook nog dit boek, als samenvatting van de belangrijkste thema’s in het leven van Mandela. Al in de inleiding had Richard Stengel mijn aandacht te pakken, door een zeer menselijk en objectief beeld van Mandela neer te zetten. De valkuil bij iemand met het kaliber van Mandela, met zo’n internationale heldenstatus is dat wij allen door een iets te roze bril naar hem kijken en een soort heilige van hem maken, maar de auteur van dit boek heeft geen last van heldenverering en dat is prettig. Mandela heeft veel moeilijk beslissingen in zijn leven moeten nemen,die mogelijk onjuist of oneerlijk zijn geweest, beslissingen die bij mensen pijn of verwondingen hebben veroorzaakt, of mogelijk zelfs het leven hebben gekost. Beslissingen ook die grote invloed hadden op het leven van zijn gezin en met name op het contact met zijn kinderen, die met een afwezige vader opgroeiden. Hij weet dat leiderschap vaak wil zeggen dat er een keuze tussen twee kwaden moet worden gemaakt en dat goede mensen soms beslissingen moeten nemen die slechte gevolgen hebben. Mandela is, aldus Stengel, een groot man omdat hij zijn gebreken heeft overwonnen, niet omdat hij geen gebreken heeft.

Twee hoofdstukken bleven me na het lezen van dit boek het meest bij; het hoofdstuk over moed en het hoofdstuk over het goede in mensen willen zien. Moed is volgens Mandela niet hetzelfde als niet bang zijn. Moed is geen aangeboren eigenschap, moed is iets wat je kiest. Mandela is volgens eigen zeggen héél vaak bang geweest, maar het gaat er volgens hem om hóe je met die angst om gaat. Geen angst hebben is domheid. Moed hebben is er voor zorgen dat die angst niet de boventoon gaat voeren.
“Doe alsof je moedig bent bent, en je wordt niet alleen moedig, je bént moedig”.

Het tweede hoofdstuk wat mij erg aansprak gaat over het goede zien in andere mensen... Vaak werd Mandela naïef gevonden, omdat hij in iedereen, ook in de gevangenbewaarders en zijn politieke tegenstanders, tóch het goede probeerde te zien. Zelfs als hij over zijn grootste vijanden sprak begon hij vaak met wat hij van hen geleerd had. Hij gelooft sterk dat wanneer je het goede probeert te zien in anderen, de kansen groter zijn dat mensen je hun betere ik ook daadwerkelijk zullen tonen. Hij heeft hier twee reden voor. Hij ziet intuïtief het goede in de mens, én met zijn verstand, dus tactisch gesproken, gelooft hij dat het zien van het goede in de mens mogelijk tot gevolg heeft dat dat hem een beter mens maakt. Als je meer van mensen verwacht zullen ze ook vaak meer bijdragen. De oorsprong voor die manier van naar de wereld kijken ligt in zijn tijd op Robbeneiland, en is met name naar één specifieke gebeurtenis terug te leiden, namelijk een gevangenisdirecteur die afscheid nam. De man had een hardvochtig regime gevoerd, maar bij zijn afscheid zei hij op zorgzame toon dat hij de gevangenen het beste wenste. Mandela was verbaasd, en dacht lang over deze woorden na. Hij kwam tot de conclusie dat de onmenselijkheid deze mensen door een systeem was opgedrongen, en dat ze een beter mens waren dan hun gedrag liet zien. Een zin om lang over na te denken. Deze man was volgens Mandela dus een beter mens dan zijn gedrag liet zien. Zijn motieven waren niet zo wreed als zijn handelingen. Deze gebeurtenis was voor hem een omslagpunt in zijn denken, waarna hij probeerde de mens áchter het gedrag te blijven zien, en mensen door die open houding voor zijn zaak te winnen. Een houding die hem door zijn medegevangenen niet altijd in dank werd afgenomen. Het leek of hij heulde met de vijand door al zijn vriendelijkheid. Maar hij geloofde dat je door mensen met respect te behandelen, zelfs mensen die dat niet verdienden, hen kunt beïnvloeden om jou met meer respect te behandelen dan ze anders onder die omstandigheden gedaan zouden hebben. Dat bleek een bruikbare tactiek, die hem later toen hij vrij kwam ook onder veel blanke Afrikaners veel goodwill opleverde. Natuurlijk is Mandala door deze houding ook vaak teleurgesteld, ook in zijn latere onderhandelingen met De Klerk. Maar hij geloofde dat je desondanks toch dat risico moest nemen.
“Mensen zullen vaak denken dat ik teveel goeds in mensen zie en wellicht is die kritiek terecht, maar het is goed om te handelen uitgaande van het feit dat anderen integer en eerlijk zijn. Als jij de mensen met wie je werkt zo benadert, kun je integriteit en eerlijkheid aantrekken. Daar geloof ik in”

Het gaat te ver om op deze plaats álle hoofdstukken uit het boek te bespreken. Het is ook geen boek om achter elkaar uit te lezen, het is een boek om op je nachtkastje te leggen en voor het slapen gaan wat uit te lezen. Ik vond dat heel veel van zijn gedachtes en visies ook gewoon voor ons huis tuin en keuken bestaan en voor de tijd waarin we nu leven zeer toepasbaar zijn. Een móói boek, over een bijzonder mens.


ISBN 9789021547961 | Hardcover | 191 pagina's | Kosmos Uitgevers | maart 2010
Vertaling; Constance Dashorst

© Willeke, 12 januari 2012


Lees de reacties op het forum en/of reageer: