Van Gogh
De complete en compacte biografie
Julian Bell

Vincent van Gogh (1853-1890), wie kent zijn naam niet? Er is al veel over hem geschreven en Vincent zelf was naast kunstschilder ook een fanatiek (brieven)schrijver. Naar zijn, vier jaar jongere, broer Theo schreef hij alleen al rond de 600 brieven. Voor deze biografie zijn, gezien de noten achterin het boek, deze brieven een belangrijke bron gebleken.  Maar wat Julian Bell, vooral voor ogen had was een biografie te schrijven over de schilder Van Gogh. Hij schrijft in zijn inleiding:

"Wat ik in dit alles meeneem, is mijn eigen praktijkervaring als schilder. Vanuit dat perspectief lijken de daden van Vincent van belang omdat zijn schilderijen van belang zijn, eerder dan andersom. Ik geloof ook dat hij aan een groot deel van zijn leven plezier heeft beleefd vanwege het werk waaraan hij zich wijdde."

We volgen Vincent in zijn jeugdjaren. Geboren op 30 maart 1853 in het Brabantse Zundert, was Vincent de tweede Vincent in het gezin, de eerste werd dood geboren. Hij was de zoon van de dominee Theodorus (Dorus) van Gogh en Anna Carbentus.
Op school wilde het allemaal niet zo lukken met de eigenzinnige Vincent. Ook thuis is de fanatieke, agressieve Vincent nauwelijks te handhaven. Pas op zestienjarige leeftijd ontdekt hij de kunst. Op die leeftijd wordt hij namelijk naar Den Haag gestuurd om, net als zijn oom, te gaan werken bij het magazijn voor kunst, Goupil & Cie genaamd. Daar doet Vincent zijn eerste kunstkennis op en blijkt al snel vrij deskundig op het gebied van de daar geleverde waar. Broer Theo gaat bij een Brussel filiaal van dezelfde firma werken. Later vertrekt Vincent voor de firma naar Londen en ook daar doet hij veel kennis over kunst op. Maar ook daar gaat het mis en via allerlei omwegen, hij overwoog o.a. zendelingenwerk, maar de studie theologie dreef hem alleen maar tot wanhoop, belandt Vincent weer in Nederland en later Vlaanderen.

Vincent begint wel te tekenen, hij maakt schetsen van de havenarbeiders in Amsterdam en van de mijnwerkers in de Borinage etc. Maar nadat Tersteeg, zijn oude baas van Goupil & Cie hem handboeken voor tekenaars stuurde was het hek van de dam. Vincent had zijn bestemming gevonden, de kunst trok aan hem.
Zijn trouwe broer Theo die inmiddels een zeer gewaardeerde werknemer was onderhield Vincent én het gezin Van Gogh steeds meer. Uiteindelijk werd Vincent geheel afhankelijk van Theo. Maar dat verhaal is inmiddels wel bekend.

We volgen de dwarse, rebelse Vincent in zijn ontdekkingstocht naar de diverse vormen van schilderkunst die hij zich eigen probeert te maken. Hij is erg onder de indruk van boerentaferelen van Jean-François Millet en raakt later bevriend met de schilder Anthon van Rappard. Via zijn neef Anton Mauve leert hij andere schilders kennen zoals Mesdag, Breitner etc. In Drenthe waar hij een tijdje verblijft op aanraden van Anton Mauve schildert hij zijn beroemde donkere schilderij De aardappeleters waar toentertijd weinig waardering voor was.
In Antwerpen maakt hij kennis met de Japanse schilderkunst waar hij diep van onder de indruk was, wat ook in zijn latere werk keer op keer te zien is.

En zo neemt Julian Bell ons mee langs alle belangrijke gebeurtenissen in Vincents leven die van grote invloed zijn geweest op zijn werk. Via Antwerpen - wat een moeilijke, depressieve periode in Vincents bestaan was - gaan we met hem mee naar Theo in Parijs waar Vincent met het Franse impressionisme kennis maakt. Hij raakt bevriend met Henri de Toulouse-Lautrec, Paul Gauguin, Georges Seurat en andere impressionisten. Zijn schilderijen veranderen, ze krijgen kleur. Uiteindelijk volgt het vertrek naar het gele huis in  Arles, het plaatsje waar de beroemde ruzie met Gaugin zal plaatsvinden. Vincent schildert steeds losser, steeds krachtiger, steeds meer, hij schildert zichzelf rechtstreeks naar zijn einde toe...

Als je bekend bent met andere boeken over Vincent van Gogh dan wordt er in dit boek weinig nieuws gemeld. Toch frappant dat boeken over Nederlandse schilders vaak door een niet Nederlander geschreven wordt. Persoonlijk mis ik de Hollandse blik in het geheel. Het benauwde kerkse leven en het fatsoen wat zo hoog in het Hollandse vaandel stond waar recalcitrante Vincent van Gogh zo enorm tegenaan liep. Ook kwam niet echt naar voren waarom de doeken van Vincent niet verkochten, terwijl zelfs Gaugin, Vincents zonnebloemen bijvoorbeeld zeer waardeerde. Toch is het voor degenen die nooit eerder over Van Gogh lazen een zeer prettig leesbaar boek, Julian Bell heeft een heldere, verhalende manier van schrijven waardoor je Van Goghs leven in getrokken wordt en tot de laatste bladzijde geboeid blijft.
In het midden van het boek zijn enkele foto's van Van Goghs schilderijen toegevoegd zodat je zijn kunstontwikkeling goed kunt volgen. Daarnaast treffen we nog enkele familiefoto's in het boek aan.

ISBN 9789046819852 | Paperback | 224 pagina's | Nieuw Amsterdam | september 2015
Vertaald door Paul van der Lecq

© Dettie, 17 september 2015

Lees de reacties op het forum en/of reageer: