Ian Buruma

Ian Buruma op internet:
 

Hun beloofde land Hun beloofde land


Mijn grootouders in tijden van liefde en oorlog
Ian Buruma
 
In dit boek vertelt Ian Buruma het verhaal van zijn grootouders Bernard Schlesinger en Winifred Regensburg, in Londen geboren kinderen van Duits-Joodse immigranten. 

Wanneer ik aan mijn grootouders van moeders kant denk, denk ik aan Kerstmis.[...] Kerstmis in St. Mary Woodlands House, de voormalig pastorie in Berkshire naast Woodlands St. Mary's, een neogotische kerk uit het midden van de negentiende eeuw die nu niet meer in gebruik is, zal altijd mijn jeugdidylle blijven.



Uit deze sfeervolle eerste passage in het boek spreekt de liefdevolle herinnering van de auteur aan zijn grootouders. Deze liefdevolle sfeer voelde ik als lezer door het hele boek heen. Het boek is gebaseerd op de honderden brieven die de grootouders elkaar bijna ieder dag schreven over hun dagelijks leven, maar ook over kunst, muziek en hoop. Hun levensverhaal is getekend door de beide wereldoorlogen. Hun liefde hield zestig jaar stand, hoewel de geliefden jaren van elkaar gescheiden waren. Tijdens de Eerste Wereldoorlog diende opa Schlesinger in België, in de Tweede moest hij naar India.

Op 20 maart 2016 woonde ik in de openbare bibliotheek van Amsterdam een gesprek over dit boek bij tussen de schrijver en Nelleke Noordervliet, waarvan de laatste het boek van Buruma typeert als "Een ontroerend portret over liefde en moedige menselijkheid door twee verwoestende oorlogen heen." In dit gesprek vertelde de schrijver dat zijn grootmoeder Winifred haar man eens schreef dat ze van veel mensen houdt, natuurlijk ook van haar kinderen, maar niet zo veel als van hem. Het is die onvoorwaardelijk grote liefde die zij voor elkaar voelen, die ze ook op anderen, waaronder de schrijver, overdragen in de vorm van warmte en geborgenheid ondanks de gruwelijke gebeurtenissen in de wereld om hen heen. Daarnaast moeten juist de kinderen ook gevoeld hebben, dat de liefde van hun moeder niet vooral voor hen was bestemd maar voor hun vader.

Het verhaal dat Buruma vertelt in dit boek is toch vooral een verhaal over emigranten, nieuwkomers in een gesettelde maatschappij met zijn voor de gesettelde bewoners bekende regels, de 'eigen' taal en een lang ingesleten cultureel (on)bewustzijn. De nieuwkomers willen of moeten in die nieuwe omgeving hun plek zoeken en een manier om dit te doen is, zoals de auteur het zelf zegt in het geval van zijn grootmoeder, Engelser te zijn dan de Engelsen. Ze keuren de kenmerken van de cultuur waaruit zij vandaan komen of de vaak veronderstelde typeringen daarin af. Op bladzijde 90 lezen we: 

[Grootmoeder] Wiens verhouding tot Duitsland en de Duitse taal was ambivalent, zoals te verwachten viel. Zolang ik haar heb gekend, heeft ze altijd blijk gegeven van een gezonde Britse minachting voor het geboorteland van haar ouders. Het eerste Duitse woord dat ik kende was, Schadenfreude, leedvermaak en dat was volgens Win, zoals ze vaak zei, een typisch Duitse eigenschap.



Niet alleen die Duitse afkomst speelt in dit familieverhaal een rol, maar ook de Joodse. Ondanks dat zowel Bernard Schlesinger en Winifred Regensburg geen praktiserende joden zijn, is het op de achtergrond wel een onderdeel van hun identiteit. Als dat deel van hun identiteit door de omstandigheden van de Tweede Wereldoorlog door anderen naar de voorgrond wordt gedrongen, gaan zij zich daar toch op een bepaalde manier toe verhouden.

In de familie, zo leert de schrijver ons, wordt iemand van joodse afkomst een vijfenveertig genoemd. Hij schrijft daarover op bladzijde 124/125 een bijzondere en grappige eigen ervaring. Zich niet bewust van zijn eigen joodse afkomst vertelt hij dat hij altijd met een groepje buurjongens rondzwierf in het rustige buurtje in Den Haag, waar hij opgroeide. De gebroeders Bloch waren daar nooit bij en de oudste van het groepje zei op een bepaald moment dat de Blochs 'Jodenjongens' waren. De auteur vertelde dit naderhand thuis tegen zijn moeder die moest lachen en tegen hem zei dat hij zelf ook Jodenjongen was.

Het boek vertelt een prachtig verhaal over gewone, maar toch ook bijzondere mensen. De briefwisseling is geschreven in een belangrijke periode van de geschiedenis en de auteur heeft daarmee een mooie aanleiding om ons veel verschillende verhalen tegelijk te vertellen. Hoe het dagelijks leven in zo'n periode verloopt en welke zaken daar in 'het groot' doorheen verweven zijn. Hun beloofde land is daardoor een prachtig boek geworden en het verhaal wordt door Buruma ook prachtig verteld.

Over de auteur: Ian Buruma (1951) is een internationaal befaamd essayist en Azië-deskundige van Nederlandse bodem. Hij schrijft regelmatig voor The New Yorker, The New York Review of Books en in ons eigen land voor NRC Handelsblad, en werkte mee aan documentaires voor de BBC en CNN.?Momenteel is hij hoogleraar Democracy, Human Rights and Journalism aan het Bard College in New York. In 2008 ontving Buruma de Erasmusprijs voor zijn buitengewone bijdrage aan de Nederlandse cultuur. Tot zijn bekendste boeken horen?De spiegel van de zonnegodin, Dood van een gezonde roker,??Het loon van de schuld ?en 19.45. Biografie van een jaar. In maart 2016 is Hun beloofde land. Mijn grootouders in tijden van liefde en oorlog verschenen.


ISBN 9789045021072 | Paperback | 280 pagina's | Uitgeverij Atlas Contact | maart 2016
Oorspronkelijke titel: Their promised land Nederlandse vertaling: Arthur Wevers

© Ria, 01 mei 2016


Lees de reacties op het forum en/of reageer: