Ton van Reen
Het winterjaar
“Het winterjaar Dadelijk moet ik waken aan het ziekbed van vader. Nog een paar ogenblikken kan ik genieten van het buiten zijn. Nog even in dat koesterende koude licht staan, voordat ik weer die donkere kamer binnen moet”
Zo beginnen de eerste intrigerende zinnen van dit prachtige, ontroerende verhaal. Het is kort na de Tweede Wereldoorlog, dat een zeer streng katholiek gezin in Midden Limburg, op een indringende wijze geconfronteerd wordt met de ziekte en de dood van de vader. Een en ander heeft zo’n diepe impact op de gezinsleden en is zo aangrijpend dat het doen en laten van, met name de middelste zoon (de auteur zelf), volledig beheerst wordt door de stervende vader.
Afgewisseld door fragmenten uit het laatste levensjaar van de vader worden fragmenten beschreven uit een dag, drie jaar eerder, wanneer het gezin te horen krijgt dat vader ongeneeslijk ziek is.
“Een winterdag We reden door velden en weilanden. Vader bleef alsmaar vertellen. Ik luisterde graag naar zijn stem die, weg van het bureau en thuis, veel warmer leek”
Mooi ingetogen, met veel inlevingsgevoel vertelt van Reen zijn gevoelens en ervaringen, die zich afspelen in de dit “warme” gezin. Prachtig en toch ingehouden beschrijft hij de relatie tussen vader en moeder. De moeder, die van huis uit, zeer streng katholiek is en tot het uiterste van haar krachten gaat om haar man te steunen in zijn ziekteproces. De vader, veel verzwijgend voor zijn vrouw, zich verbijtend in zijn ongeneeslijk ziek zijn.
De kinderen, opgroeiend in een gezin, waar de stervende vader, hun hele sociale leven in de ban houdt.
In een prachtige, bijna poëtische compositie heeft Ton van Reen in 1985 dit boek geschreven. Eigenlijk bestemd voor volwassenen, maar ook zeker goed te lezen door jongeren. Misschien dat de huidige generatie dit boek wat gedateerd zal vinden, maar eenmaal lezend, moet je toch zeker tot de conclusie komen dat dit boek, twintig jaar na uitgave, nog steeds ontzag afdwingt.
ISBN 9044500082 | Gebonden | 236 pagina's | Uitgeverij De Geus | augustus 2001
© IreneK, augustus 2006
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
Het winterjaar
In 'Het winterjaar' is de vader van de jongen die vertelt zwaar ziek. Het gezin, moeder, en twee zoons, zit om beurten bij zijn bed. De jongste telg, een meisje, kan daar nog niet aan meedoen.
"De ziekte die zijn hart opvreet, tast ons allen aan. Wij kunnen dat niet meer voor elkaar verbergen. In het voortdurende besef dat we voor hem moeten zorgen en over hem waken, leven we steeds meer langs elkaar heen. We vervullen alleen onze plichten. Het wordt steeds moeilijker om er voor elkaar nog vriendelijke gevoelens op na te houden."
Langzaam maar zeker wordt het duidelijk dat vader niet meer beter zal worden, het vreet aan de jongen. Het dagelijkse leven draait om het ziekbed van vader.
En daarom vertelt hij in 'een winterdag' hoe zijn leven drie jaar eerder eruit zag. Toen zijn vader nog vrij gezond was. Toen was het vooral de moeder die het leven bepaalde, met haar streng katholieke ideeën, die ze het hele gezin oplegde. Overal lag de duivel op de loer. Als hij 's morgens uit bed komt, moet hij eerst zijn hoofd uit het raam steken, om ze weg te jagen. Zijn kussen wordt speciaal opgeschud om duivels geen kans te geven zich te verstoppen en natuurlijk moeten de handen boven de dekens blijven.
"Toen ik de keuken binnenkwam wees moeder me terug naar buiten. 'je bent met je linkerbeen binnengestapt. Dat brengt ongeluk. Stap eerst met je rechterbeen over de drempel'.
'Hoe moet iemand binnenkomen die geen rechterbeen meer heeft?' vroeg vader laconiek.
'Iemand met een been heeft geen linker- en geen rechterbeen,'antwoordde ze gevat."
"Ouders moeten hun kinderen tuchtigen,'zei ze fel. 'Dat is nodig. Het geeft niet dat je een klap hebt gehad. Als je hem nu voor niks hebt gekregen, moet je maar denken dat je hem hebt gehad voor iets wat je hebt uitgespookt zonder dat ik daar weet van had"
Het boek speelt net na de oorlog, in een tijd dat kinderen nog blindelings deden wat hun ouders zeiden. Het besef dat zijn ouders het niet altijd met elkaar eens zijn ("vader is rechtgelovig, moeder is rechtlijnig") dringt maar langzaam tot de jongen door. Zelf gaan denken en dus in opstand komen is een heel ander chapiter.
Het boek geeft een prachtig beeld van een streng katholiek Limburgs gezin in de jaren vijftig. Ondenkbaar voor de jongeren van nu...
ISBN 9044500082 | Gebonden | 236 pagina's | Uitgeverij De Geus | augustus 2001
© Marjo, september 2006
Lees de reacties op het forum en/of reageer: