Sayadin Hersi

Toon alleen recensies op Leestafel van Sayadin Hersi in de categorie:

Sayadin Hersi op internet:

Categorie: Recensies Volwassenen

Verloren vader
Sayadin Hersi

‘Laat het verleden met rust’

Soms wil een schrijver erg veel in een verhaal kwijt. Dat is ook het geval bij deze Somalische schrijver, die aan de ene kant het specifieke verhaal van een vluchteling uit Somalië vertelt, maar aan de andere kant ook meer universele thema van vader-zoon aankaart.
Maar als deze thema’s in twee verhalen verteld zouden zijn, dan was het niet het speciale boek geworden waardoor ik zonder probleem Sayadin Hersi in een adem durf te noemen met een Abdolah of een Benali.
Het verhaal begint in Amsterdam, waar Bille hard werkt om zijn vijf jaar jongere broer te kunnen laten studeren. Als het ware tussen neus en lippen door krijgen we te horen over zijn ontvangst in Nederland, via het asielzoekerscentrum, waar hij geen status toegewezen krijgt.

Het boek wordt gedragen door het verhaal over Bille's jeugd in Somalië: de burgeroorlog in de jaren ’70, waardoor Bille betrokken raakt in een strijd tussen stammen. Hij, en zijn familie, weten te vluchten naar Kenia, en Bille reist tenslotte door naar Nederland. Na een tijd komt ook zijn broertje, van wie hij verwacht dat hij goedmaakt wat hij zelf heeft moeten missen. Opgroeiend in Mogadishu als zoon van een generaal met een eigen mening leek alles goed. Tot de dag waarop zijn vader hem naar school bracht. Hij kwam hem nooit meer ophalen.
Bille was zes jaar oud, en het broertje Beddel net geboren. Het betekende dat zijn jeugd voorbij was: geen geld, dus geen school. Met de burgeroorlog er overheen, heeft hij nooit diploma’s kunnen halen. Zijn broertje moet nu medicijnen studeren. Maar die jongen heeft andere interesses, en Bille weet niet meer wat hij moet doen. De jihad lijkt hem gevolgd te zijn naar Amsterdam.
Om te voorkomen dat Beddel naar Pakistan gelokt wordt, reist hij samen met hem af naar Kenia, toch nog op zoek naar hun verloren vader.

Zoals gezegd: er staat een heleboel in dit boek. Hersi legt de toestand in Somalië heel duidelijk uit vanaf de dekolonisatie tot de moderne tijd; over het systeem van de verschillende stammen, vaak met een eigen taal en eigen gewoontes, die leiden tot een stammenoorlog. Hoe jonge mannen betrokken raakten bij een bepaalde ‘kant’, zonder echte overtuiging, maar wel gewapend met kalasjnikovs.

‘Nee jongen, er mag niets meer. Ik zou het liefst, net als mijn ouders en mijn voorouders, kamelen hoeden in het Xargagasgebergte, daar hoor ik thuis. Maar dat kan niet meer…Toen ik door de landmijnen mijn dieren de lucht in zag vliegen, besloot ik te vertrekken, voor mezelf zoiets zou overkomen. Ze hebben ons land, onze bergen, waar we generaties vreedzaam met onze dieren hebben samengeleefd, in korte tijd volgestort met explosieven. Maar kennelijk bestaat er ook zoiets als ‘woordmijnen’. Als iemand me vraagt hoe het met me gaat, weet ik niet meer wat ik wel en niet mag zeggen. Voor ik het in de gaten heb, zit ik weer in een cel.’

Hersi legt het belang van familieverbanden uit, vertelt over de rol van godsdienst. Daar haalt hij er - onder een andere naam - Nederlandse politici bij. Het boek zit goed in elkaar, en Hersi heeft een vlotte vertelstijl. Het verhaal is best ingewikkeld, maar hij houdt de aandacht vast tot het einde. Ik ben er veel wijzer van geworden. Er zit vast veel autobiografisch materiaal in, zoals debutanten vaak doen, maar ik verwacht dat een tweede boek net zo goed aanslaat.
Een uitstekend debuut.

Verloren vader
Sayadin Hersi

Bille wordt geboren in Somalië, in een roerige tijd. Als hij zes is staat hij bij school op zijn vader te wachten die hem op zou komen halen. Zijn vader komt niet opdagen en blijkt te zijn vermoord. Wát er precies gebeurd is op die dag en waarom zijn vader is vermoord, zijn eigenlijk de centrale vragen die door dit hele boek lopen en waar Bille alsmaar naar op zoek is.
Intussen volgen wij zijn levensloop vanaf de dood van zijn vader. Hij wordt al vrij snel zelf ook opgepakt, en komt als zesjarige tijdelijk in de gevangenis terecht. Tien jaar later gebeurt hetzelfde, en komt hij weer zonder duidelijke reden in de gevangenis. Zijn vrijlating duurt deze keer langer, maar hij komt weer vrij.

De omstandigheden in Somalië worden intussen alsmaar grimmiger. Er breekt een tribale stammenoorlog uit die niet alleen voor ons Westerse meelezers maar ook voor de Somaliërs zelf nauwelijks te volgen is. Op het ene moment is je vriend of je buurman lid van een bevriende stam, maar dán draaien de verhoudingen ineens om en is zijn stam de vijand. Zelfs de stammen zelf splitsen soms zodat de dreiging alsmaar wisselt en steeds dichterbij komt. Bille en zijn familie slaan op de vlucht, zijn moeder en broers en zus weten te ontkomen maar hij blijft in Somalië achter en belandt letterlijk min of meer terloops als soldaat in de oorlog. Op het ene moment zit hij ergens een kopje thee te drinken, op het andere moment is hij als soldaat geronseld en krijgt hij een kalasjnikov in zijn handen gedrukt. Er volgen maanden van moorden en niet vermoord proberen te worden. Een van de aangrijpendste passages van het boek vindt in deze periode plaats.
Uiteindelijk komt Bille als asielzoeker in Nederland terecht. Verrassend genoeg vind hij in tegenstelling tot in Somalie hier wel antwoorden over de dood van zijn vader... Ook wordt hij geconfronteerd met stemmen uit het verleden aan wie hij liever niet herinnerd wil worden. Op tv ziet hij alsmaar de dochter van Ina Magan, haar naam wordt niet genoemd maar er wordt duidelijk gedoeld op Ayaan Hirsi Ali. Haar vader was de laatste die de vader van Bille nog in leven heeft gezien.

Het verhaal speelt zich wisselend af in Nederland en Somalië, en in het heden en in het verleden, maar is ondanks de wisselende plaatsen en tijden goed te volgen.
Bijzonder vond ik dat de gebeurtenissen in het verre Somalië met een oorlog waar wij weinig van begrijpen, gekoppeld wordt aan plaatsen en tijden in Nederland. Niet alleen Ayaan Hirsi Ali verschijnt regelmatig in het boek, ook de moord op Theo van Gogh komt voorbij. De radicalisatie van de broer van Bille, die zich in Nederland in rap tempo ontwikkelt als moslim-fundamentalist heeft een directe link met het klimaat en de gebeurtenissen in ons land. Somalië en Nederland lopen letterlijk door elkaar heen, ook al omdat de mensen van de oorlog dáár elkaar hier weer tegen komen. Dat heeft als effect dat de verre oorlog van daar ineens veel dichter bij komt.

Het staat niet expliciet vermeld maar aan de autobiografie van de schrijver te zien heeft het boek op zijn minst autobiografische trekken, wat het des te indrukwekkender maakt.
Ik zocht naar de vertaler maar het is in het Nederlands geschreven wat mij gezien het feit dat de schrijver pas op twintigjarige leeftijd naar Nederland kwam een behoorlijk prestatie lijkt. Al met al een knap debuut.

Lees de reacties op het forum en/of reageer: