Sacha Batthyany

Toon alleen recensies op Leestafel van Sacha Batthyany in de categorie:
Sacha Batthyany op internet:

  Categorie: Recensies Volwassenen

En wat heeft dat met mij te maken? En wat heeft dat met mij te maken?
Mijn familiegeschiedenis Een misdaad in 1945


Zeven jaar geleden werd Sacha Batthyany’s nieuwsgierigheid gewekt toen een collega hem wees op een krantenartikel over iemand met dezelfde naam. De vrouw waar over het ging was inderdaad familie: het ging over zijn oudtante, gravin Margit Thyssen-Batthyany. Zij werd beschuldigd van medeplichtigheid aan een massa-moord op 180 joden in het dorpje Rechnitz, op de grens van Oostenrijk en Hongarije.
Sacha Batthyany, journalist van beroep, wist dat zijn familie niet bepaald alledaags was. Hij stamt uit een rijke familie, Hongaarse adel, ooit grootgrondbezitters met groot aanzien, maar sinds de komst van de communisten verarmd en onteigend.

Rechnitz kende een woelige geschiedenis, zoals heel Hongarije. In de Tweede Wereldoorlog schaarde het land zich aan de zijde van Hitler, in de hoop het oude Hongarije van voor 1920 te kunnen herstellen. Toen de Duitsers dreigden te gaan verliezen, wilde Hongarije van kamp wisselen. Dat pikten de Duitsers niet: het land werd bezet. Het koste het leven van bijna 450.000 Joden. De bevrijding betekende voor Hongarije een nieuwe bezetting: door de Russen.
Na de dood van Stalin leek het beter te gaan,  maar bij de opstand van 1956 bleek dat vrijheid nog ver weg was. Veel mensen verlieten het land, anderen belanden in de goelag, vaak ten dode opgeschreven. Pas na de val van de Muur kon Hongarije een democratisch bestuur gaan vormen.

De familie van Sacha Batthyany  verlaat Hongarije, maar zijn vader komt terug na de Val. De vrouw over wie het krantenartikel schreef is de aangetrouwde tante van de vader. De vraag van een collega-schrijver:  ‘Wat heeft dat met jou te maken?’ is dus niet zo vreemd. Tante Margit is geen echte familie, wat ze ook gedaan mag hebben, Sacha heeft daar zo op het oog niets mee te maken.
Maar het houdt hem in de greep. Hij gaat vragen stellen aan zijn familie, die afwijzend reageert. Hij gaat naar Rechnitz, naar Boedapest, naar Buenos Aires. Overal waar hij denkt informatie te kunnen vinden. Van zijn vader krijgt hij het dagboek van zijn grootmoeder Maritta. Haar leven is zeer tumultueus geweest. En al snel is duidelijk dat ze trauma’s van zijn grootouders grote gevolgen hebben gehad voor het leven van de vader van Sacha. Wat heeft het met mij te maken, vraagt de journalist zich af.
Dat is de kernvraag van dit boek. Waarom kan hij het verleden van zijn voorouders niet zomaar van zich afschudden?

‘En waren zeven jaren voorbij gegaan sinds ik het krantenbericht over Rechnitz onder ogen had gekregen, de foto van tante Margit had gezien en me in mijn familie was gaan verdiepen. Waarom eigenlijk?
Levert het iets op? Dit was de stem van mijn vader. Nee, natuurlijk levert het niets op, brulde ik terug. In vergelijking met de ontdekking van de antibiotica levert het niets op.
Dus wat is er aan de hand? Vroeg ik me af, zoals ik me dat elke keer weer afvroeg, meestal als ik alleen was, in treinen, in cafés, de eerste minuten in een nieuwe hotelkamer, als je het gordijn openschuift en je neus tegen het raam drukt – wat is er toch aan de hand?’


‘Verscheurd’ is een groot woord, maar de lezer wordt net als de schrijver heen en weer geslingerd. Aan de ene kant is er het verhaal over het verleden, dat reuze interessant is. De geschiedenis moet verteld worden en Sacha Batthyany is een goede schrijver, hij weet te boeien. Maar aan de andere kant: we reageren op de verhalen met gevoelens die we liever niet hadden. Zijn wij zoveel beter dan de mensen die we veroordelen? Wat hadden wij gedaan als we in hun schoenen hadden gestaan? Gewetensvragen die je niet los laten als je het boek uit hebt.
De enige opmerking die ik heb is dat een overzicht van de familie, een stamboom en een korte omschrijving handig was geweest. Soms is het lastig de draad te volgen, ook omdat de schrijver heen en weer springt, in tijd en plaats. En omdat heel lang niet echt duidelijk is wie Agnes is.


ISBN 9789048832583 | Hardcover | 304 pagina's | Hollands Diep | maart 2016
Vertaald uit het Duits door Olaf Brenninkmeijer

© Marjo, 15 augustus 2016


Lees de reacties op het forum en/of reageer: