Over bijen en mist
Erick Setiawan

Het kost even tijd voor het je te pakken heeft, maar eenmaal gevangen in dit epische* verhaal ben je blij met de 400 pagina's die nog komen.
Erich Setiawan blijkt een goed verteller te zijn. Vanwege de magische symboliek denk je al snel aan een Zuid-Amerikaanse afkomst, maar de schrijver komt oorspronkelijk uit Indonesië en woont nu in Amerika. Maar ook Indonesië heeft een rijke verhalencultuur, en dat merken we in dit boek.


Het is een verhaal over twee gezinnen, die door het huwelijk samengebracht worden. Meridia is daarin de hoofdpersoon. Zij groeit op in een liefdeloos kil huis, waar het ook letterlijk ijs en ijskoud is. Haar ouders spreken niet tegen elkaar. Haar moeder mompelt de hele dag door  onverstaanbare woorden, en kookt dat het een lieve lust is. Veel te veel voor hen drieën. Als haar vader al aandacht aan haar besteedt, is het alleen maar afkeurend. Hij slijt de dagen op zijn kamer. Wat de betekenis is van die gele mist die 's avonds verschijnt, en de blauwe mist die 's morgens haar vader het huis in begeleidt, begrijpt ze ook niet.
Wat de oorzaak is van dit alles ontdekt ze pas als ze zelf getrouwd is en moeder is geworden. Het is een wonder op zich dat zij, opgegroeid in zo'n atmosfeer, in staat is om verliefd te worden. Al heel jong ontmoet ze Daniel op een kermis die in het teken van spiritualiteit staat:  waarzeggers, genezers, profeten en geestesbezweerders.
Het is liefde op het eerste gezicht. Het zou allemaal kunnen eindigen in een 'en zij leefden nog lang en gelukkig' als er niet ook achter Daniel een familie schuil zou gaan met de nodige eigenaardigheden. Zijn moeder, Eva, is een onruststookster, zij wil dat iedereen naar haar pijpen danst, en gaat heel ver om dat voor elkaar te krijgen. Haar geroddel en gestook zoemt om en in je hoofd als een zwerm bijen. Om van die bijen af te zijn doen mensen meestal maar wat zij zegt. Maar aan Meridia blijkt ze een hele kluif te hebben. Op het moment dat het jonge paar in zijn ouderlijk huis gaat wonen beginnen de eerste schermutselingen. Meridia en Daniel weten nog even te ontkomen, ze gaan elders wonen, maar Eva laat hen niet los, en de oorlog is onafwendbaar.
Wie zal overwinnen: Meridia of Eva?

Setiawan hanteert een verhalende stijl, tekst overheerst de dialoog. In het begin is er wat verwarring vanwege de magisch-realistische aspecten, maar als je eenmaal door hebt hoe dat werkt, lees je geboeid door. Behalve genoemde personen zijn er nog meer kleurrijke personages: de dienstmeid van Eva, Patina, die geen dienstmeid blijkt te zijn en haar zus. De zusjes van Daniel, de een een kattekop, verwend door haar moeder, en de ander een bedeesd meisje dat juist vreselijk op haar kop gezeten wordt door Eva. En daar is nog de geheimzinnige Hannah.
En natuurlijk zijn er de vaders, die hoewel minder in daad aanwezig, wel invloed uitoefenen op hun gezinnen. De 'grote' mannenrol is weggelegd voor Noah, geboren op een betekenisvolle datum: 6 juni.
Het hele verhaal is vervuld van symbolen, waarin de mist en bijen van de titel de voornaamste zijn. Ik wil bijen niets tekort doen, maar de beschrijving van zo'n zwerm bijen als die roddelaarster er aankomt, dat is zo beeldend, dat die insecten de komende zomer hun onschuld zullen moeten bewijzen!
Magie, hekserij, vervloekingen, maar vooral ook een meeslepend verhaal over menselijke relaties. Prachtig boek!
Achter in het boek staat nog een interview met de schrijver en tips voor leesclubs.


'Terwijl de miezer zich verdichtte tot regen haastten ze zich langs vervallen hutten en krotten, langs tempels voor afgezworen goeden en hotelsdie gedreven werden door de vluchtige zielen van de nacht. Ogen zonder lichaam volgden hen vanuit de diepe schaduwen, jammerden en  lachten bij elke draai van de wind. Ruwe letters verlichtten stoffige vensters. Voor wat kleingeld kom n men de hand leggen op een pil die vergetelheid opriep, een vervloeking voor een overspelige echtgenot of een brouwsel waardor het ongewenste werd afgebroken. Meridia zag in een deuropening bij een vuur een tandeloos besje staan dat met luide, schorre stem riep: 'Ik wis uw verleden, ongelukkige! Ik kan de toekomst veranderen en het heden verduisteren!" Meridia rilde en trok de kap over haar hoofd.'

ISBN 9789022959695 | Paperback | 448 pagina's | Uitgeverij Orlando | mei 2010
Originele titel  'Of bees and mist' Vertaald uit het Amerikaans (staat er dat bij om een bepaalde reden?) door Anke van Doesschate en Ren

© Marjo, 14 juni 2010

Lees de reacties op het forum en/of reageer: