Wij dansen niet
Ellen Heijmerikx

Het is januari 1959. Ergens in het oosten van het land wonen vader, moeder, zoon Ijze en dochter Janne. Samen vormen ze een vrij doorsnee gezin totdat de ouders zich aansluiten bij een nieuwe geloofsgemeenschap. In korte tijd verandert het leven ingrijpend. Vader, voorheen een wat sullige persoon, neemt de rol van hoofd van het gezin op zich. Hun bazige moeder stopt met werken en transformeert tot een gewillige huisvrouw die degelijke jurken draagt. Ineens zijn er veel regels na te leven. De radio verdwijnt van de schouw, de strikken van Jannes jurk en ook sieraden vinden hun weg naar de prullenbak. Mensen die niet kiezen voor de geloofsgemeenschap worden de rug toegekeerd. Zelfs familie. Moeder raakt al snel zwanger want ook dat hoort erbij.

Janne is pas acht jaar als dit verhaal begint. Voor zo’n jong kind is de ommezwaai naar een compleet ander leven te groot. Te moeilijk te bevatten. Zoals de meeste kinderen wil Janne lief gevonden worden en haar ijver om alles naar tevredenheid te doen is groot. De hele dag door piekert ze over de nieuwe regels en hoe ze deze na moet leven. Toch faalt ze regelmatig en de eerste keer dat vader haar met de pollepel slaat is ze hevig geschokt. Toch is haar kinderhartje al helemaal bekeerd en ze is ervan overtuigd dat het een rechtvaardige straf is. De pijn draagt ze dapper. Haar tere zieltje voorgoed aangetast.

Van een vrolijk, ongedwongen kind verandert Janne in een ernstig, serieus meisje die haar nagels en de toppen van haar vingers kapot bijt. Het is voor haar kinderhoofdje allemaal zo moeilijk te bevatten. Ze probeert de regels zo goed mogelijk toe te passen. Zo ontdoet ze haar sluierstaartvis van diens staart want dat is immers opsmuk. Het konijn in de schuur krijgt slaag net als zij want ze was niet lief genoeg tegen haar konijnenkinderen geweest. Dat de beide dieren sterven is iets waar Janne maar niet te lang over nadenkt. Dat wordt te verwarrend allemaal.

De verhalen die tijdens de speciale kinderdiensten verteld worden zijn ronduit gruwelijk en te moeilijk. Jannes verwarring neemt toe en de overvloed aan nieuwe informatie vormt rare kronkels in haar gedachtegangen. Zusje Jette is inmiddels geboren. Een blozende baby. Maar broer Ijze  begint zich af te zetten tegen het geloof en Janne is hier erg door van streek. Nu het kwaad grip heeft gekregen op haar broer is er nog maar één ding dat Janne kan doen: Zichzelf en Jette redden van het dreigende kwaad. Het kwaad dat overal op de loer ligt.

Het verhaal beslaat een tijdsbestek van ongeveer een jaar. Door de ogen van een kind wordt beschreven hoe een gezin in de ban kan raken van een geloofsgemeenschap. En hoe ingrijpend dit is. Vooral voor een kind dat eerst een heel ander leven leidde. De grote verandering van levensstijl verminkt haar geest. Haar kind-zijn raakt aangetast. In Jannes geval zet de verwarring haar aan tot een afgrijslijke daad. In een poging om goed te doen.

De schrijfstijl doet wat ouderwets aan. Dit past goed bij het feit dat het verhaal zich eind jaren vijftig afspeelt. Soms passen de woorden en de gedachten echter niet helemaal bij een kind van acht jaar. De sfeer van het verhaal is beklemmend en het thrillerachtige einde grijpt de lezer bij de keel. Het is een zwaar onderwerp dat uitstekend neergezet is. Ook al is er over dit onderwerp al meer geschreven, dit boek voegt zeker wat toe.

Dit is de tweede roman van Ellen Heijmerikx. Met haar debuut, Blinde wereld, won ze de Academica Debutantenprijs 2010.

ISBN 9789046810590  | Paperback | 192 pagina's | Nieuw Amsterdam | september 2011

© Annemarie, 26 augustus 2011

Lees de reacties op het forum en/of reageer: